epigrafi tarihe nasil yardimci olur?

Sagot :


Taş veya maden gibi dayanıklı maddeler üzerine yazılmış kayıtları inceleyen ve tarihe yardımcı olan eski yazıtlar bilimi. (Bu bakımdan, papirüs gibi dayanıksız maddeler üzerindeki kayıtları ve yazı şeklini inceleyen paleografi'den ayrılır.) Nazari olarak, antik veya modern olsun, her ülke veya uygarlık için bir eskiyazıtlar bilimi vardır. Epigrafçı metnini gerek yerinde, gereksefotoğraflarından incelemek için, yeni yazıtlar arar veya bilinenleri ele alır. Şayet metinde eksik ve bozuk yerler ...

Taş veya maden gibi dayanıklı maddeler üzerine yazılmış kayıtları inceleyen ve tarihe yardımcı olan eski yazıtlar bilimi. (Bu bakımdan, papirüs gibi dayanıksız maddeler üzerindeki kayıtları ve yazı şeklini inceleyen paleografi'den ayrılır.) 

Nazari olarak, antik veya modern olsun, her ülke veya uygarlık için bir eskiyazıtlar bilimi vardır. Epigrafçı metnini gerek yerinde, gerekse fotoğraflarından incelemek için, yeni yazıtlar arar veya bilinenleri ele alır. Şayet metinde eksik ve bozuk yerler varsa, bunları, paralel belge serileriyle tamamlar, genellikle çok kesin kurallara uyan bağlantıları, rumuz baş harflerini veya metindeki kısaltmaları büyültür, geliştirir. 

Epigrafi, ayrıca siyasi veya idari atıflarla ve yazının gelişmesinde olduğu gibi, maddi verilere dayanarak, epigrafların yazılış tarihini belirtmeğe çalışır; bu yazıtları eleştirir ve yorumlar. Bilinen epigraflar corpus'lar da fihristlenir (Roma dünyası için, yüzbinlercesini içine alan Corpus inscriptionum Latinarum'da). Fakat bulgular devamlıdır ve bu konuları özellikle ele alan dergiler vardır. Çeşitli gruplardaki yazıtların incelenmesi (mezar taşları, ilâhlara hitap, şeref yazıtları, genel veya özel belgeler, instrumentum) hukuk, idare, sosyal yaşantı, siyaset, iktisat, din, edebiyat, dil v.b. üzerinde bilgiler sağlar. 

Epigrafi, ayrıca siyasi veya idari atıflarla ve yazının gelişmesinde olduğu gibi, maddi verilere dayanarak, epigrafların yazılış tarihini belirtmeğe çalışır; bu yazıtları eleştirir ve yorumlar. Bilinen epigraflar corpus'lar da fihristlenir (Roma dünyası için, yüzbinlercesini içine alan Corpus inscriptionum Latinarum'da). Fakat bulgular devamlıdır ve bu konuları özellikle ele alan dergiler vardır. Çeşitli gruplardaki yazıtların incelenmesi (mezar taşları, ilâhlara hitap, şeref yazıtları, genel veya özel belgeler, instrumentum) hukuk, idare, sosyal yaşantı, siyaset, iktisat, din, edebiyat, dil v.b. üzerinde bilgiler sağlar. 


Yazıtların bir çoğu kırık, eksik ya da zedelenmiş olarak ele geçer. Bu Yazıtlar üzerine çalışan kişi, sözkonusu eksiklikleri tamamlar ve metinleri orijinal durumuna yaklaştırmaya çalışır. Yazıt üzerinde isabetli tamamlamalar yapılabilmesi,ilk önce yazıttaki eksikliklerin boyutuna ve bu işi yapan kişinin deneyimine bağlıdır.

Epigraf tarafından yapılan tamamlamalar köşeli parantez içinde gösterilir. Ayrıca tamamlayan kısımlarında diğer epigrafların düşünmesine fırsat tanımak amacıyla köşeli parantez içine alınıp belirlenebilen eksik harf sayısının yapılması gereklidir. Çünkü, daha evvel bulunup yayınlanmış olan bir çok yazıt için günümüzde yerni bilgiler ışığında tekrar ele alınmaktadır. Bu durumda, öncellikle önemsenmesi gereken nokta, metnin günümüzdeki durumunu fotograf vs..yardımıyla okuyucuya aktarmak olmalıdır.

Bugün kopya edilip yayınlanan bir yazıtı daha sonra yerinde bulmak ve üzerinde çalışmak mümkün olsa da yazıt biraz daha aşınmış olacağından ilk kopyanın büyük bir önemi vardır. Örneğin; geçtiğimiz yüzyılda ya da bu yüzyılın başlarında kopyalanan fotoğrafsız yayınlanmış yazıtları yerinde bulmak mümkün olmamakta ve sadece ilk yayımcının bilgileriyle yetinilmektedir. Bu durumda, yazıtlar üzerinde yapılacak ilk yayın söz konusu yazıt üzerindeki tartışmalar da temel oluşturacaktır. Bu yüzden düzeltmelerin dikkatli yapılması gerekmektedir. Eksik olan yazıtların da, eksik parçalarının ya da yazıtın belki de tek bir kopyasının olduğu düşünülerek tedbirli bir tamamlama yapılmaktadır.

Restore edilecek yazıt hakkında düşünülmesi gereken ilk nokta yazının ait olduğu türdür. Örneğin elimizdeki parça bir mazoz yazıtıysa, o şehir ya da o yörede kullanılan genel formüller incelenmelidir. İkinci nokta da satır uzunluklarının isabetli tahmin edilmesi ve tamamlanması gereken boşluktaki muhtemel harf sayısının hesaplanmasıdır. Şüphesiz yapılan her tamamlamada göz önüne alınan tüm örnekler sıralanarak, yapılan tamamlamanın inandırıcı olmasına çalışılmalıdır.