Diksiyonun özelliklerinden biri de "ulama"dır. Genel olarak tanımlarsak bir kelimenin sonundaki sessiz harfin ardından gelen kelimenin sesli harfle birleştirilerek seslendirilmesine ulama diyoruz. Ulama söz akışına pürüzsüzlük ve tatlılık verir. Uygun ulama ile yapılan konuşmalarda veya seslendirmelerde ses bir nehrin akışı gibi sakin ve düzenli olarak ilerler.
Türkçe'de yer alan ulama özellikleri:
1. Sessiz harfle biten bir kelimenin son harfi sesli harfle başlayan yanındaki kelimenin ilk harfiyle birleşir.
Yazıda:
Ak--şam-- ol--du.
E--lim--den-- al--dı.
Konuşmada:
Ak--şa--mol--du.
E--lim-de--nal--dı.
2. Orijinal yapılarında "b,c,d,g" harfleriyle biten kelimeler vardır. Bunlar yalın kaldıklarında "p, ç, t, k"ya dönüşürler. Yazı dilinde sonlarına ek aldıklarında yumuşak konumlarına dönerler.
Örneğin Arapça orijiniyle "kitab" Türkçe'de "kitap" şeklinde yazılır. Ancak yayına ek aldığında "kitabım" örneğinde olduğu gibi "p", "b"ye dönüşür.(süreksiz sert ünsüzlerin yumuşaması kuralı)Konuşma dilinde ise ulama bu kurala paralel olarak aynı kelimeyi bir sonraki kelime ile ilişkilendirir. Yazı dilinde sert olan harf ulama ile yumuşar.
Yazı Dilinde İfadesi:
(Mahmud) Mah--mut ev--len--di.
(Mes'ud) Mes--ut ol--du.
(Kitab) Ki--tap al--dı.
Konuşma Dilinde İfadesi:
Mah-mu--dev--len--di.
Me--su-dol-du.
Ki--ta--bal--dı.
3. Türkçe'de kelime sonundaki "k" ünsüzünü, "h" ünsüzü ile başlayan bir kelimenin izlemesi durumunda "h" ünsüzü düşer. İki kelime birbirine bağlanır.
Yazı Dilinde:
Ye--mek ha--ne
E--rik ho--şa--fı
Konuşma dilinde:
Ye--me--ka--ne
E--ri--ko--şa--fı
4. Eğer kelimeler arasında durak olursa, kurala uygun olsa da ulama yapılmaz.
Yazı Dilinde:
İstiyorum, onu göreceğim.
Koşuştururken, okulu unuttu.
Konuşma dilinde:
İstiyorum, onu göreceğim.
Koşuştururken, okulu unuttu.
5. Bazı durumlarda İki ayrı kelimenin tek heceli olan ilkinde bir ünlü düşer ve
iki kelime birleşir.
Yazı Dilinde:
Ni-çin
Na-sıl
Ne ol--du
Konuşma dilinde:
Ne i--çin
Ne a--sıl
Nol-du
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/turkce-dil-bilgisi/303799-ulama-nedir.html#ixzz2BaXGw5op
