ot formasyonları ve görüldükleri yerler
DÜNYAYI KAPLAYAN ÖRTÜ:BİTKİLER
Yeryüzünde beşeri müdahaleler olmadan doğal yollardan yetişen bitkilerin oluşturduğu topluluğa bitki topluluğu denir.Yeryüzündeki bitki topluluklarını üç grup halinde inceleyebiliriz.Bunlar
Ağaç Formasyonu
Ekvatoral Yağmur ormanları,Muson ormanları,Orta kuşak karışık ormanları
Çalı Formasyonu
Maki,Garig,Psödamaki
Ot Formasyonu
Savan,Step(Bozkır),Çayır,Tundra
Bitkilerin bu şekilde üç grupta toplanmasında bir çok faktör etkili olmasına rağmen en önemli faktörler yağış ve sıcaklıktır.
BİTKİ ÖRTÜSÜNÜN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1-İklimin etkisi:
-Yağışlı bölgelerde gür bitki toplulukları görülürken kurak bölgelerde cılız bitki örtüsü cılızlaşır.
-Yağışların yağmur şeklinde olduğu ve yağış rejiminin düzenli olduğu yerlerde bitki örtüsü daha iyi gelişir.
-Bir çok bitki yaşayabilmek için yıllık ortalama 20 C civarında sıcaklık ister.(Bitkilerin dayanabildikleri en düşük sıcaklık -40 C yi en yükse 40 C yi bulur.)Bu nedenle soğuk yerlerde yani sıcaklığın düşük olduğu kutuplar ile yükseltisi fazla olan yerlerde,sıcaklığın çok yüksek olduğu çöl alanlarında bitki örtüsü yok denecek kadar azdır.
UYARI:Ekvatordan kutuplara gidildikçe yada dağların zirvesine çıkıldıkça bitki örtüsünün ortadan kalkması ,orman üst sınırının ekvatordan kutuplara gidildikçe düşmesi sıcaklık-bitki ilişkisini açıklamaktadır.
2-Yer şekillerinin etkisi
Yükselti,dağların uzanışı,eğim ve engebe durumu iklim elemanlarını etkilediği için doğrudan olmasa da dolaylı olarak bitkileri etkiler.Yer şekillerinin bitkiler üzerindeki etkisini gösteren bazı örnekler şunlardır;
-Dağlık alanlarda ısınma ve soğuma daha fazla olmaktadır.Buda bitki gelişimini olumsuz etkiler.
-Dağların denize bakan yamaçları daha çok yağış aldığı için bitki örtüsü bakımından daha gürdür.
-Dağların yıl boyunca güneşi daha fazla gören taraflarında(bakı etkisi) sıcaklık koşulları elverişli olduğundan,diğer şartlarda uygunsa bitki örtüsü daha iyi gelişir.
-Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık ve yağış azalır.Buna başlı olarak bir dağ yamacı boyunca farklı yükseklik basamaklarında birden fazla bitki kuşakları oluşmuştur.
3-Toprak etkisi
Toprak bitkilerin kökleriyle beslendiği alandır.Bitkiler besinlerini topraktan aldığı için toprağın yapısı(kalkerli,kumlu,killi oluşu), toprağın dokusu (gevşek ve sık olması) ve topraktaki organik maddelerin varlığı bitkilerin yetişmesini etkiler.
4-Biyolojik Faktörler
İnsanların yaptığı bazı etkinlikler bitkilerin dağılışı ve miktarı üzerinde etkili olmuştur.İnsanların bitki üzerindeki etkileri şunlardır;
-Savaşlar,Tarım alanları açma,Yakacak ihtiyacı,Hayvan otlatma,Sanayileşme,yol yapımı ve orman alanlarını yerleşmeye açma
BAŞLICA BİTKİ FORMASYONLARI VE DAĞILIŞI
A)AĞAÇ FORMASYONU(ORMANLAR):Yağış ve sıcaklık değerleri ile toprağın elverişli olduğu alanlarda ağaçlar yetişir.Ağaçların oluşturduğu formasyona orman denir.Ağaç formasyonunu oluşturan ormanlar şunlardır;
1)-Ekvatoral Yağmur ormanları:Her mevsimi yağışlı ve çok nemli olan Ekvatoral iklimin etkili olduğu alanlarda 40-50 m boyunda olan,yaprakları geniş ağaçlardan oluşan ormanlara yağmur ormanları denir.Bu ormanların görüldüğü yerlerde yıllık yağış miktarı 2000 mm.nin üstündedir.Burada bulunan bitkiler yıl boyunca yeşil kalabilir(sıcaklığın yüksek olmasından dolayı).Güney Amerika da Amazon havzası,Afrika’da Kongo havzasında yağmur ormanları bulunur.
2)-Muson ormanları:Bu ormanların görüldüğü yerlerde yıllık yağış miktarı 2000 mm. civarındadır.Ancak yağışların tamamına yakını yazın düştüğü için,ağaçlar kış aylarında yapraklarını dökerler.Ekvatoral bölge ormanları kadar gür olmalarına rağmen,tür bakımından çok zengin değildir.En yaygın olarak Güneydoğu Asya’da Muson iklimin etkili olduğu alanlarda (Hindistan,Japonya,Çin,Vietnam,Kamboçya) görülür.
3)-Orta Kuşağın Yağmur ormanları:Yağış miktarının 1000 mm. Nil üzerinde olduğu okyanusal iklimin doğal bitki örtüsüdür.Genelde ağaçlar iğne ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşur.Boyları ekvatoral bölge ormanları kadar uzun değildir.Ülkemizde Karadeniz kıyılarında görülür.Orta kuşak karalarının batı kıyılarında görülür.
4)-Tayga Ormanları:Sert Karasal iklimin nemli bölgelerinde (60 C enlemlerinde)görülür.Sıcaklığın düşük olmasından dolayı iğne yapraklı ağaçlardan oluşur.Bu ormanların görüldüğü yıllık yağış miktarı 500 mm. civarındadır.Kanada,Norveç,Rusya gibi ülkelerde görülür.
yagıs ve sıcaklık kosullarının agac ve calı turu bıtkılerın yetısmesıne olanak tanımadıgı yerlerde yetısen donemlık bıtkıler. yagısların ya da karların erıdıgı yerlerde yesren ot topluluklarının baslıcaları bozkır(step).çayır ve tundradır
