d şıkkı diye düşünüyorum öyle olabilir.http://tr.wikipe
Fiil kelimesinin Türkçe'deki anlamına bakmak istiyorsanız, Türkçede fiil maddesini ziyaret ediniz.
Varlıkların yaptığı işi,hareketi,oluşu,şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan sözcüklere fiil denir. Yapılan her türlü hareket fiil olarak adlandırılır. Fiiller belirli zaman ve dilek ekleriyle çekimlenebilirler. Buna fiil çekimi denir.
Örnek Dün arabamı
yıkadım.
Konu başlıkları
[gizle]
1 Fiil çeşitleri
1.1 Dönüşlü fiiller
1.2 Etken/retfer fiiler
1.3 Geçişli/geçişsiz fiiller
1.4 İşteş fiiller
2 Fiil çeşitlerine örnekler
3 Kaynakça
Fiil çeşitleri [değiştir]
Fiiller dönüşlü filler, etken/edilgen, geçişli/geçişsiz fiiller gibi gruplara ayrılırlar.
Dönüşlü fiiller [değiştir]
Dönüşlü (Alm. reflexiv) fiillerde eylemi yapan özne aynı zamanda ondan etkilenir. Nesne yoktur. Bu fiiller -l veya -n eki alırlar ve geçişsizdirler. Mesela
Ali kendisiyle
övünüyor.
Kadınlar ve kızlar düğün için
süslendi.
Tabiatla ilgili dönüşlü fiillerde yapma, kendi kendine olma demektir:
Küresel ısınmadan dolayı neredeyse bütün buzullar geri
çekildi.
Gel-gitten dolayı sular bir saatte bayağı
yükseldi.
Yazın sıcağıyla gölün suyu
çekildi.
Bazı fiillerin dönüşlü şekilleriyle edilgen şekilleri farklı eklerle yapılır.
İsme getirilen -iş, -len ve -leş ekleri de dönüşlülük anlamı katabilir:[1]
Polisi görünce ehliyetsiz olduğundan
tutuştu.
Olaya pek
içlenmişti.
İğne birazdan etki edince
sâkinleşir.
Etken/retfer fiiler [değiştir]
Özneleri bilinmeyen fiillere verilen addır. İşin kim tarafından yapıldığı bilinmiyorsa, fiil edilgendir. Fiili ediligen yapan -il ve -in ekleridir. Böyle fiiler yüklem olunca işi yapan belli değildir, gerçek özne yerine sözde özne vardır.[2]
Etken fiillerin yüklem olduğu cümlelerdeki nesne, edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde sözde özne görevini üstlenir.
Örnekler:
Boyacılar kapının camını kırmış: Burada özne
boyacılar, nesne
kapının camını ve yüklem etken fiil olan
kırmışdır.
Kapının camı
kırılmış: Edilgen fiil
kırılmış 'ın yüklem olduğu bu örnekte
kapının sözde öznedir.
Birinci örnekte kırmak fiili etken çatılıdır. Çünkü kırma işinin kimler tarafından yapıldığı ortadadır. İkinci örnekteysi kırma işinin kim tarafından yaptığı belli değildir. Dolayısıyla kırılmak fiili, öznesine göre edilgen çatılıdır. -il ekini içine alan kırmak, birinci örnekte nesne olan kapının camını sözde özne haline getirmiştir.
Geçişli/geçişsiz fiiller [değiştir]
Geçişli fiiller nesne alabilirler. Mesela "Öğretmen dersi çok güzel anlattı" cümlesinde fiil olan "anlattı" yüklemdir, "öğretmen" öznedir. Öğretmenin anlattıği konu olduğuna göre yüklem nesne almış, böylece fiil geçişli olduğu anlaşılmıştır.
Farklı bir örnek:
Sahilde bir buçuk saat
beklemiş.
Burada neyin beklendiği belli değilse de gizli özne gösterilebilir (ona). Dolayısıyla nesnesiz bu cümlenin yüklemi geçişlidir. Burada cümlede görünmeyen "ona", sanki gizli öznedir.
Geçişsiz fiil, geçişli fiillerin aksine nesne almazlar. Yüklem olduklarında dışarıdan herhangi bir nesne alamazlar. Mesela
Küçük çocuk bütün gün
uyudu.
Uyudu yüklemine "kimi" ya da "neyi uyudu" diye sorulduğunda bir cevap alınamaz. Çünkü fiil geçişsiz olduğundan nesne almamaktadır.
Değişik eklerle fiiller çatı özelliğini değiştirebilirler.
dia.org/wiki/Fiil