Misafir adlı kullanıcıdan alıntı
ben sadece kip ekinde sorum çıkarıyorum bana anlata bilirmisiniz
Çekim Eki:
Türkçe'de bir ismin sonuna gelip kelime kökü ile anlam bakımından ilişkili yeni bir kelime oluşturan ektir.Basit yapılı bir kelime başına gelirse yapısını değiştirmez.Sadece çekim eki alan isimler basittir.
Kip:
Dilbilgisinde fiilin kök veya gövdelerinin zaman ve şekillere göre girdikleri kalıplara denir. Türkçe'de bütün fiiller, iki büyük kipte toplanır. Bunlar Haber (bildirme) kipleri ve dilek kipleridir.
Bir fiilin (eylemin) yapıldığını, yapılmakta olduğunu veya yapılacağını haber verirler. Haber kiplerinin ekleri fiil köklerine zaman kavramı kazandırırlar. Bunlara zaman kipleri de denir. Ekleri: -acak, -(a)r, -di, -miş, -yor olan zaman kipleri beşe ayrılır:
Gelecek zamanTürkçe'de -acak, -ecek ekleriyle oluşturulur.
Örnek: anlat-
acak-sın
Geniş zamanTürkçe'de -(a)r ekiyle oluşturulur.
Örnek: tıka-
r-sın, sor-
arGörülen geçmiş zamanTürkçe'de -dı, -di ekleriyle oluşturulur.
Örnek: gir-di-m örnek: yap-tı-m örnek: Ödevimi daha dün yaptım örnek: Ömer'i bir kaç gün önce parkta gördüm
Öğrenilen geçmiş zamanTürkçe'de -mış, -miş ekileriyle oluşturulur.
Örnek: al-
mış-sın
Şimdiki zamanTürkçe'de -yor ekiyle oluşturulur.
Örnek: yap-i-
yor-lar
İstenilen veya tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Bu kiplerde açıkça bir zaman ifadesi bulunmaz. Ekleri: -meli, -se, -e ve eksiz emir haliyle birlikte dilek kipleri dörde ayrılır:
Emir kipiEmir kipinin eki yoktur. Emir kipinde çekilen bir fiilde yalnızca fiil kökü ve şahıs eki bulunur. Bütün dillerde bu kip, âcil durumlarda da kullanıldığından fiilin en kısa şeklidir. Örnek: gel, gel-sin, gel-iniz; git, git-sin, gid-iniz
Sayfanın başlığı=== Dilek-şart kipi === Türkçe'de -sa, -se ekileriyle oluşturulur.
Örnek: gül-
se, git-
seyap-
sa-uyu-
sa-sev-
se g
Gereklilik kipiTürkçe'de -malı, -meli ekileriyle oluşturulur.
Örnek: düş-
meli, git-
meliİstek kipiTürkçe'de -a, -e ekileriyle oluşturulur.
Örnek: gel-
se, gid-
eÇekimli fiillerKip eki almış bir fiilin altı şahısta söylenmesi veya yazılması demektir. Çekimli bir fiillerde sırayla şu üç bölüm bulunur:
Fiil kök veya gövdesi,
Kip eki,
Şahıs eki.
Kip ekleri, fiil kökünden sonra gelerek ona zaman mânâsı veya tsarlanan, istenen bir hareketle ilgili mânâ kazandırır. Bu durumda fiil, yalnız üçüncü teklik şahıs ifâde eder. Emirde ise kök veya gövde halinde kalır ve ikinci teklik şahsı verir.
Çekim örneği:
Şahıs Çekimi
1. tekil
çalış-ı-yor-
um2. tekil
çalış-ı-yor-
sun3. tekil
çalış-ı-yor
1. çoğul
çalış-ı-yor-
uz2. çoğul
çalış-ı-yor-
sunuz3. çoğul
çalış-ı-yor-
larBir çekimli fiilde bir kip eki olabildiği gibi iki kip eki de bulunabilir. Kip eklerinin sayısına göre çekimli fiiller ikiye ayrılır:
1-Çekimli fiil 2-Çekimsiz fiil
Basit zamanlı çekimli fiillerTek kip eki alan çekimli fiillere verilen addır. Basit zamanlı fiillerin hepsinin bileşik zamânı yoktur.
Bileşik Zamanlı Fiiller
İki kip eki alan çekimli fiillere denir. Bileşik çekimlerde -imek fiili, -idi, -imiş, ise (-yse) şekilleriyle kullanılır.
Hikâye kipiTürkçe'de -dı, -di eklerini alarak oluşturulur.
Örnek: görür idi = görür-
düRivâyet kipiTürkçe'de -mış, -miş eklerini alarak oluşturulur.
Örnek: bakacak imiş = bakacak-
mışŞart kipiTürkçe'de -sa, -se eklerini alarak oluşturulur.
Örnek: koşuyor ise = koşuyor-
saEmir kipinin de basit zamanlı fiiller gibi hiç bileşik zamanı yoktur. Dilek kiplerininse hikâye ve rivayeti vardır; şartı yoktur. Yine
-di'li geçmiş, yani görülen geçmiş zamânın rivâyeti yoktur.
