Okulda sınav olmadan önce 30 puanlık kompozisyon sınavı oluyorz. iyi bir kompozisyon nasıl yazılmalı?



Sagot :

Giriş Bölümü :

              Giriş Bölümünün Özellikleri : Giriş bölümünde konu ve konuya bakış açısı belirtilir.   

           Giriş Cümlesi:

ü       Kısa ve ilgi çekici bir cümledir.

ü       Bağlayıcı öğelerle başlanmaz. (Çünkü, Mesela gibi...)

ü        Yazıda ele alınacak konuyu tanıtır; yazarın konuya nasıl bir yaklaşım getireceğini sezdirir.

ü       Genelden özele (tümden gelim) yazılmış paragraflarda, paragrafın giriş cümlesi aynı zamanda paragrafın ana düşüncesidir.

ü       Tanımlama, açıklama, soru cümlesi biçiminde kurulabilir.

 

Kompozisyon giriş cümlelerine örnek:

ü       Herhangi bir halk şiiri antolojisini başından sonuna okumayı hiç denediniz mi?...

ü       Şiir, ne söylediğinden çok, nasıl söylendiği ile çekiciliğe ulaşır...

ü       Softalık, bir düşünce, bir bilgi kanseri diye anlatılabilir...

 

Gelişme Bölümü :

Gelişme Bölümünün Özellikleri :

ü       Gelişme bölümü; konuyu açıklayan, ana düşüncenin ortaya çıkmasına katkıda bulunan yardımcı düşünceleri içerir.

ü       Konu, bu bölümde açılır. Bunun için de örneklerden benzerliklerden, karşıtlıklardan, tanık göstermelerden yararlanılır.

ü       Ayrıntılar, gelişme cümlelerinde birbirini tamamlayarak, birbirine, bağlayıcı öğelerle bağlanarak sıralanır.

ü       Gelişme bölümündeki paragraflardan her biri, dil ve düşünce yönünden kendisinden önceki ve sonraki paragrafa bağlıdır.

ü       Tüme varım yöntemiyle yazılan yazılarda ana düşünce, gelişme cümlelerinden biri olabilir.

 

Kompozisyon gelişme bölümlerine örnek 1:

Yazarken, kitapları bir yana bırakır, aklımdan çıkarırım; kendi gidişimi aksatır diye.  (giriş cümlesi)

 Gerçekten de iyi yazarlar üstüme fena abanır, yüreksiz ederler beni. Hani bir ressam varmış, kötü horoz resimleri yapar ve uşaklarına, dükkana hiç canlı horoz sokmamalarını sıkı sıkı tembih edermiş, ben de öyle... Hatta çalgıcı Antigenides'in bulduğu çare benim daha çok işime gelirdi Antigenides bir şey çalacağı zaman, kendinden önce ve sonra halka uzun süre kötü şarkılar dinletirmiş...    (gelişme bölümü)

 

Kompozisyon gelişme bölümlerine örnek 2:

                               Tiyatronun görevi yeni kelimeleri tanıtmak ve dile yerleştirmek değildir... (giriş bölümü)

                Bu görev televizyon gibi yayın araçlarına düşer. Özellikle gerçekçi oyunlarda yeni türetilen ve halkın henüz kullanmadığı kelimelerin kullanılmasına karşıyım. Şinasi : Tiyatroda kişilerin, kişiliklerine göre konuşması gerektiğini söylerken en doğru ilkeyi göstermişti. Alışılmamış kelimeler sahnede kullanıldığında halkta tepki yaratıyor. Bugün Türkçe'yi çok iyi kullanan yazarların yanı sıra, aşırı ve öz Türkçe kelimelerle dolu eserlerle de karşılaşıyoruz. Tiyatro eserlerinde bunu yapamazsınız. Tiyatroda rol alan her oyuncu, kahramanın mensup olduğu toplum kesimine uygun biçimde konuşur... (gelişme bölümü)

 

Sonuç Bölümü : Sonuç bölümü, belli bir bakış açısı doğrultusunda geliştirilen konunun açıklandığı, amaçlanan sonuca ulaştırıldığı, konunun bir yargıya bağlandığı bölümdür.

Sonuç Bölümünün Özellikleri :

ü       Dil ve düşünce yönünden kendinden önceki paragrafa bağlıdır.

ü       Kısa bir biçimde kurulan bu bölüm, toparlayıcı ve özet niteliğinde olan bağlayıcı öğelerle (kısaca, özetle, denilebilir ki) başlayabilir.

ü       Tüme varım yöntemiyle yazılmış yazılarda, ana düşünce bu bölümdedir.

ü       Öykü, roman, anı gibi türlerde anlatılan olayın bitiş durumunu içerir.

 alıntı

Ortaokul ve lise öğrencilerinin çektiği bu büyük derde yardımcı olmak için bu yazıyı yazmaya gerek gördüm. Öğrenci olmayıp da iyi bir kompozisyon yazmak isteyenler için de oldukça faydalı olacaktır. Yazıyı elimden geldiğince kısa ve öz tutmaya çalışacağım.

Kompozisyon Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

*Türkçe çok iyi kullanılmalıdır.Yazım hatası ve anlatım bozukluğuna dikkat edilmelidir

*Düşüncemizi sade bir dille, lafı fazla dolandırmadan anlatmalıyız

*Kompozisyonun tamamının bir bütün halinde olması gerekir. Yani paragraflarda önceki paragraftaki konunun dışına çıkılmamalıdır.

Kompozisyon Hangi Bölümlerden Oluşur?

Başlık:Yazının en kısa özeti denebilir. Ana fikiri yansıtacak bir kaç kelimeden oluşur. Örneğin kitapların insanların kişilikleri üzerindeki etkilerini anlatan bir kompozisyon yazacaksanız başlığınızı  “Kitap ve İnsan Davranışları” şeklinde yapabilirsiniz.

Giriş:Giriş bölümünde hangi konu hakkında yazılacağı belirtilmelidir. Düşünceler o bölümde açıklanmamalı ve savunulmamalıdır. Sadece konu hakkında bilgi verilmelidir. Kısa tutulmalıdır. Tanımlamalara yer verilebilir. Ancak,çünkü,fakat gibi bağlayıcı öğeler kullanılmaz

 

Örnek bir giriş cümlesi:  “Çağımızda teknoloji çok büyük bir hızla ilerlemektedir

Gelişme:Ortaya konulan düşüncelerin anlatılacağı, verilerle destekleneceği bölümdür. Bir kaç paragraftan oluşabilir. Örneğin düşüncemizi bir kaç yönden savunacaksak bunları ayrı paragraflarda ele alabiliriz. Benzetmeden, tanık göstermeden yararlanılabilir. Gelişme bölümünde anlatılan her şey mutlaka birbirleriyle bağlantılı şeyler olmalıdır. Gelişme bölümünün sonlarına doğru düşüncenin kanıtlanması, açıklanması yavaş yavaş bitirilmelidir ayrıca “tüm bunlara ek olarak” gibi kalıplar kullanılabilir.

Örnek bir gelişme metni: “ Bu görev televizyon gibi yayın araçlarına düşer. Özellikle gerçekçi oyunlarda yeni türetilen ve halkın henüz kullanmadığı kelimelerin kullanılmasına karşıyım. Şinasi : Tiyatroda kişilerin, kişiliklerine göre konuşması gerektiğini söylerken en doğru ilkeyi göstermişti. Alışılmamış kelimeler sahnede kullanıldığında halkta tepki yaratıyor… 

Sonuç:Sonuç bölümü kompozisyonun en can alıcı bölümüdür. Yazılanlar, savunulan düşünceler toparlanmalı bir sonuç cümlesiyle birbirlerine bağlanmalıdır.”Toparlayacak olursak” , “Özetleyecek olursak” gibi kalıplar kullanılabilir. Bir hikayeye ya da atasözüne bağlayarak da kompozisyon bitirilebilir. Ancak en can alıcı bitirmelerden biri de yazının giriş bölümüne gönderme yapmaktır.

Kompozisyonda Yüsek Not Almanın Püf Noktaları

Yazının bu kısmı öğrencileri ilgilendiriyor (:

Bilgi birikiminin yazıya aktarılması önemlidir. Düşünceyi karmaşıklığa sokmadan en kısa yoldan kağıda aktarmak esastır. Bunu yaparken sürekli aynı kelime ve kalıpları kullanmaktan kaçınmalısınız. Cümeleleriniz çok basit olmasın biraz etkliyeci benzetmelere yer verin. Konu bütünlüğüne önem verin en önemlisi bu.