Sagot :
Sözlü edebiyat geleneği, Türklerin İslamiyet'i kabulüyle başlayan kültürel değişikliklere uyum sağlamış, özünü kaybetmeden biçim ve içerik bakımından bazı değişikliklerle varlığını sürdürmüştür. Çoğunlukla halkın ortak yaşayışını, beğeni ve değerlerini yansıtan bu geleneğe "halk edebiyatı" adı verilir. Türk halk edebiyatının ilk örnekleri, İslamiyet'in kabulünden önceki Türk edebiyatında görülmektedir. Ozan, kam, baksı, şaman, oyungibi adlarla anılan sanatçılar; kopuz adı verilen çalgı eşliğinde sığır, şölen ve yuğ törenlerinde, sade bir dille hece ölçüsünü ve dörtlük nazım birimini kullanarak şiirler söylemişlerdir. Halk edebiyatında nesirden çok şiiralanında ürün verilmiştir.
13 ve 15. yüzyıllarda destan edebiyatından halk hikâyelerine geçilmiştir. 13. yy.da Yunus Emre, 15. yy.da Kaygusuz Abdal veHacı Bayram-ı Veli, tasavvuf ve din çerçevesinde şiirler yazmış, halk şiiri geleneğinin ilk şairleri sayılmıştır. 15 yüzyıldan itibaren toplum düzeni değişmiş, göçebelikten yerleşik yaşama geçilirken, ozan, kam, baksı, şaman, oyun; yerini âşıklara bırakmıştır. Destansı şiirlerin yerini koşmalar almış; çalgı aleti olarak kopuzun yerine saz kullanılmaya başlanmıştır. Bu yüzyılda Bektaşiliğinetkisi artmış, din ve toplumla ilgili düşünce ve eleştiriler önem kazanmıştır. 16. yy.da Pir Sultan Abdal, Köroğlu gibi şairlerle gelişimini sürdüren halk şiiri 17.yy. da güzellemeleri ile ün salmış Karacaoğlan gibi bir saz şairini yetiştirmiştir. 17. yy.dan itibaren bazı halk şairlerinde divan şiirinin etkisi görülse de geleneksel çizgisini devam ettirmiş ve başarılı şairler yetiştirmiştir
Bir şiir başlıca şu açılardan incelenmelidir:
A) DIŞ YAPI ( ŞEKİL İNCELEMESİ )
a= Nazım birimi( dörtlük mü, beyit mi, vb ? )
b= Kafiye düzeni : ( şeması, türleri )
c =Ölçü sistemi ( hece, aruz, serbest , özleşim ve varsa durak, kalıp )
d= Nazım şekli ( gazel, kaside...,koşma, varsağı,mani , özleşim vb.)
B) İÇ YAPI ( İÇERİK İNCELEMESİ )
a= Konu, tema
b= Dil , üslup, anlatım
c= İmge , benzetme, söz sanatları, anlam oyunları...
d= Fikir, buluş, özgünlük, anafikir
f= Psikolojik etkenler, duyumsal ve hissi faktörler...
g= (Muhtevaya etki eden karakter, eğitim, bilgi,) Gözlem (ve deneyim unsurları)
C ) SANAT AKIMLARI, DÖNEM VE ANLAYIŞLA İLGİLİ UNSURLAR(şairle ilgili)
a= Mensup olduğu, dönem, akım, fikri yapı vb analizi
b= Etkilendiği sanat akımları, eserler, yazarlar...
c= Düşünce yapısı, inanç, hedef ve misyonu vb...
D ) AHENK UNSURLARI (Müzikal değerler, asonans, aliterasyon ve melodik uğraşılar )
E) EDEBİ TENKİT ( Olumlu olumsuz yanları, genel değerlendirme, sonuç ...)
Thank you for visiting our website wich cover about Türkçe. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.