Alifatik alkoller [değiştir]
Mono alkoller [değiştir]
Doymuş hidrokarbonlarlardan türemiş olanların genel formülü CnH2n+1-OH (R-OH) şeklindedir. Bir alkil (R) grubuna bir -OH grubunun bağlanmasıyla teşekkül etmektedirler. Mono alkoller üç ayrı sınıfta toplanır:
Primer (birincil) alkoller: -OH grubu bir uçtaki karbona bağlı olup bu karbona en az iki H atomu bağlı olur. CH3 -CH2-OH gibi.
Sekonder (ikincil) alkoller: -OH grubu aradaki herhangi bir karbona bağlı olan alkollerdir. -OH grubunun bağlı olduğu karbona bir H atomu bağlı olur. CH3-CHOH-CH3 gibi.
Tersiyer (üçüncül) alkoller: -OH grubu H’sı olmayan karbona bağlıdır. (CH3)3COH gibi.
Mono alkollerin adlandırılması [değiştir]
Türediği parafinin sonuna ol - eki veya alkilin isminden sonra “alkol” kelimesi getirilerek adlandırılırlar:
CH3-OH metanol (metilalkol)
C2H5-OH etanol (etil alkol)
C3H7-OH propanol (propil alkol)
C4H9-OH butanol (butil alkol)
Dört karbonlu bir alkol primer, sekonder veya tersiyer olabilir. Farkı belirtebilmek için ol-ekinden önce -OH grubunun bağlı olduğu karbonun numarası söylenmelidir:
CH3-CH2-CH2-CH2-OH Butan-l-ol (primer)
CH3-CH2-CHOH-CH3 Butan-2-ol (sekonder)
Önemli mono alkoller:
Metil alkol (Metanol, Karbinol): CH3OH [değiştir]
Elde edilişi:
Metanol ilk defa 1661’de odunun kuru kuruya damıtılmasıyla elde edildi. Damıtma ürününde % 1,5-3 metanol, % 10 asetik asit, % 0,5 aseton ve başkaları bulunmaktadır.
Endüstride, karbonmonoksit ile hidrojenin reaksiyonundan elde edilir.
Bu metodla saf metanol elde edilirse de sıcaklığın 30-40 derece yükselmesi halinde n- propanol ve izobutanol teşekkül edebilir.
Özellikleri : Saf metanol 64,6 derecede kaynayan akışkan bir sıvı olup, parlak olmayan mavimsi bir alevle yanar. Bütün organik çözücülerde her oranda çözünür. Fraksiyonlu destilasyonla sulu çözeltisinden % 99’luk bir saflıkta elde edilir. Susuz (mutlak) metanol elde etmek için Mg kullanılır:
2 CH3OH + Mg → (CH3O)2Mg + H2
(CH3O)2Mg + H2O → 2C H3OH + MgO
Çok az miktardaki metanol canlı organizma için zehirdir. Kalıcı yaralar, bozukluklar meydana getirir. Örneğin 25 gram metanol içilirse gözler kör olur.
Kullanılışı: Endüstride çözücü ve motor yakıtlarının bir bileşeni olarak geniş çapta kullanılır. Formaldehit ve anilin boyalarının elde edilişinde kullanılır. Ayrıca metillendirme vasıtası olarak organik sentezlerde ve alkolün içilmezliğini sağlamada yaygın olarak kullanılır.
Etil alkol (Etanol) C2H5OH [değiştir]
(Bkz. Etil alkol). vücutta metabolize olabilen tek alkol türüdür. ayrıca Metil Alkol zehirlenmelerinde panzehir olarak kullanılır.(Metil alkol alkolu metabolize eden enzimleri meşgul ederek bu süre içinde Metil alkolun vücuttan uzaklaşmasını sağlar. çünkü Vücuda asıl zehirli olup atılamayan ürün Metil Alkol değil vücutta Metil Alkolden oluşan Formaldehidtir. Oysa Etil alkolden oluşan Asetaldehid vücuttaki Aldehid dehidrogenaz enzimi tarafından metabolize edilip atılır. Sanayide üretilmiş olan ilk arabaların çalışmasında Etil alkol kullanılmıştır. Sanayideki Etil Alkolun üretimi Etan gazının Sulfrik asit eşliğinde (katalizor olarak) suyun içinde çözülmesiyledir.
CH2=CH2+H2O → CH3-CH2-OH
