BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILARINDA  ANADOLUNUN GENEL EKONOMİK DURUMU



Sagot :

I. Dünya Savaşı'nda dört yıl savaşan Osmanlı İmparatorluğu'nun çökmesinden sonra Türkiye'nin kurtuluşu için yapılan Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın kaynakları her bakımdan çok kötü durumda idi. Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı peş peşe gelince 1918 sonunda ateşkes imzalandığında Türkiye altı yıl savaşmıştı. Bu savaşlar zaten mali ve ekonomik yönden perişan olan Türk kaynaklarını tüketmişti. Mondros'tan sonra artık Arapların yaşadığı topraklar İmparatorluktan ayrılmış, ayrıca ülkenin en verimli toprakları dört yandan işgal edilmişti. Birinci Dünya Savaşı'nda, Osmanlı Devleti 2.850.000 kişiyi silah altına almıştı. Yararlanabildiği nüfusu o tarihte 15 milyon kadar olduğuna göre, bu sayı yaklaşık beşte bir oluyordu. Bu büyük savaşta 325.000 şehit 400.000 yaralı 250.000 esir verilmişti. Salgın hastalıklardan ölenler ve göçler sırasında Türk halkındaki kayıplar toplanınca Türkiye'nin savaş kayıpları milyonla belirtilir. Birinci Dünya Savaşı sonunda Türkiye'nin nüfusu, ekonomik,mali kaynakları yeni bir savaşı kaldıramayacak durumda görüldüğü için, ülkenin kurtuluşunu İngiliz, Amerikan mandalarında arayanlar çıktığı gibi yöresel kurtuluş çareleri arayan Müdafaa-i Hukuk hareketi de oluştu.

Başlığın diğer anlamları için Dünya Savaşları sayfasına bakınız. I. Dünya Savaşı
Saat yönünde: Batı cephesinde siperler; siperleri geçen İngiliz Mark IV tankı; Çanakkale Deniz Harekâtlarında İngiliz Kraliyet Donanma gemisi HMS Irresistible mayına çarpmış batarken; gaz maskeleriyle bir Vickers makineli tüfek ekibi ve Alman Albatros D. III uçakları Tarih 28 Temmuz 1914 – 11 Kasım 1918 Bölge Avrupa, Afrika, Orta Doğu, Asya, Kafkasya vePasifik Okyanusu Sonuç İtilaf Devletlerinin zaferi. Alman, Rus, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları sona erdi. Avrupa'da ve Orta Doğu'da yeni devletler kuruldu. Alman sömürgeleri ve Osmanlı Devleti'ne ait olan Ortadoğu'daki Arap toprakları İtilaf Devletleri'nin eline geçti. Avrupa'da, Orta Doğu'da ve Asya'da ülke sınırları değişti. Milletler Cemiyeti kuruldu. II. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı, Rus İç Savaşı gibi savaşlara neden oldu. Taraflarİtilaf Devletleri:

 Fransa
 Birleşik Krallık
 Rusya İmparatorluğu(1914-17)
 İtalya (1915-18)
 ABD (1917-18)
 Romanya (1916-18)
 Japonya
 Sırbistan
 Belçika
 Yunanistan (1917-18)
 Portekiz (1916-18)
 Karadağ (1914-16)
ve diğerleri

İttifak Devletleri:

 Alman İmparatorluğu
 Avusturya-Macaristan
 Osmanlı İmparatorluğu
 Bulgaristan (1915-18)

Komutanlar Aristide Briand

 Georges Clémenceau
 Joseph Joffre
 Ferdinand Foch
 II. Nikolay
 Mikhail Alekseyev
 Aleksey Brusilov
 Herbert Henry Asquith
 Herbert Kitchener
 David Lloyd George
 Antonio Salandra
 Paolo Boselli
 Vittorio Emanuele Orlando
 Woodrow Wilson
 Tasker H. Bliss
 Peyton C. March

 II. Wilhelm

 Theobald von Bethmann-Hollweg
 Erich Ludendorff
 Paul von Hindenburg
 Franz Joseph
 I. Charles
 V. Mehmet
 Enver Paşa
 I. Ferdinand
 Nikola Zhekov

Güçlerİtilaf Devletleri[1]

 8,660,000
 12,000,000
 8,841,541
 5,093,140
 4,743,826
 1,234,000
 800,000
 707,343
 380,000
 250,000
 200,000
 50,000
Toplam: 42,959,850

İttifak Devletleri[1]

 13,250,000
 7,800,000
 2,998,321
 1,200,000
Toplam: 25,248,321

KayıplarHayatını Kaybeden Asker:
5,525,000
Yaralı Asker:
12,831,500
Kayıp Asker:
4,121,000
Toplam:
22,477,500 Hayatını Kaybeden Asker:
4,386,000
Yaralı Asker:
8,388,000
Kayıp Asker:
3,629,000
Toplam:
16,403,000 [göster] g   t   d I. Dünya Savaşı Cepheleri

Birinci Dünya Savaşı 28 Temmuz 1914’te başlayan ve 11 Kasım 1918’de sona eren Avrupa merkezli küresel savaştır. İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasına kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. ZamanınBüyük Güçler’i [2] iki tarafa ayrılarak savaşta yer almışlardır: İtilaf Devletleri(Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya’nın Üçlü İtilaf’ı merkezlidir) ve İttifak Devletleri(asıl olarak Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya’nın Üçlü İttifak’ı merkezlidir; fakat Avusturya-Macaristan anlaşmaya karşı saldırıya geçtiği için İtalya savaşa girmemiştir.)[3] Bu ittifaklar yeniden yapılanmış (İtalya İtilaf Devletleri’nin tarafında geçmiştir) ve yeni devletlerin savaşa girmesiyle genişlemiştir. Nihayetinde 60 milyon Avrupalı dâhil olmak üzere 70 milyon askeri personel tarihin en büyük savaşlarından biri için seferber edilmiştir.[4][5]Yeni teknolojiler sayesinde silahların öldürücülüğünde görülen muazzam ilerlemeye karşılık savunma ve hareketlilikte aynı miktarda gelişme olmaması sonucu yaklaşık 9 milyon muharip hayatını kaybetmiştir. Böylece bu savaş dünya tarihindeki en çok zayiat verilen altıncı savaş olmuş ve savaşa katılan devletlerde birçok politik değişikliğe ve devrimlere yol açmıştır.[6]

Savaşın uzun zamandır süregelen bir nedeni de Avrupalı Büyük Güçler Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu,Rusya İmparatorluğu, Britanya İmparatorluğu, İtalya Krallığı ve Fransa’nınemperyalist dış politikalarıdır. Avusturya tahtının veliahtı Arşidük Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914’te bir Yugoslav milliyetçisi tarafındanSaraybosna’da öldürülmesi savaşı tetikleyen olay olmuştur. Olaydan sonra Avusturya, Sırbistan Krallığı'na bir ültimatom göndermiştir.[7][8] Nihayetinde on yıllardır yapılanmakta olan ittifaklar sistemi işlemesiyle birkaç hafta içerisinde Avrupa’nın ana güçleri kendilerini savaşta bulmuşlar ve koloniler yoluyla savaş bütün dünyaya yayılmıştır.

28 Temmuz'da çatışmalar Avusturya-Macaristan’ın Sırbistan’ı işgal etmesi ile başlamış [9][10] ve bunu Almanya’nın Belçika, Lüksemburg ve Fransa’yı işgali ile Rusya’nın Almanya’ya saldırması takip etmiştir. Almanların Paris’e yürüyüşü durma noktasına gelince batı cephesindeki çatışmalar durağan birsiper savaşına dönüşmüştür ve bu durum 1917’ye kadar pek değişmemiştir.Doğu cephesinde ise Rusya ordusu Avusturya-Macaristan kuvvetleriyle başarılı bir şekilde savaşmış fakat Doğu Prusya ve Polonya’dan Alman ordusu tarafından geri püskürtülmüştür. Osmanlı’nın 1914’te, İtalya ve Bulgaristan’ın 1915’te, ve Romanya’nın 1916’da savaşa girmesiyle ilave cepheler açılmıştır. Rusya İmparatorluğu 1917’de Ekim Devrimi’yle yıkılınca savaştan da çekilmiştir. 1918’de batı cephesi boyunca bir Alman taarruzundan sonra Müttefikler ardı ardına yaptıkları saldırılarla Almanları geri püskürtmüş ve ABDkuvvetleri siperlere girmeye başlamıştır. Bu noktada zaten başı kendi içindekidevrimcilerle dertte olan Almanya, daha sonra Ateşkes Günü olarak tarihe geçecek olan 11 Kasım 1918’de ateşkesi kabul etmiştir. Savaş böylece Müttefikler’in zaferiyle sona ermiş olur.