Sagot :
Maddelerin taşınmasında hücre enerji harcamıyorsa bu taşımaya pasif taşıma denir. Pasif taşımada madde, çok yoğun ortamdan (çok olduğu yerden) az yoğun ortama (az olduğu yere) geçer. (Arabanın yokuş aşağı inmesi).
Pasif taşıma osmoz ve difüzyon olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.
• Osmoz : Çözen maddenin (sıvının) çok yoğun ortamdan az yoğun ortama
geçmesi.
• Difüzyon : Çözünen maddenin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmesi.
1. PASİF TAŞIMA
1.1. DİFÜZYON
Maddelerin yoğun oldukları ortamdan az yoğun oldukları ortama doğru yayılmalarıdır. Difüzyon için moleküllerin hareket halinde olması gerekir. Moleküller, bulundukları ortamdan çeşitli yönlere doğru hareket ederler. Bu hareket maddenin katı, sıvı ve gaz oluşuna göre değişir. Gaz molekülleri sıvı ve katı haldeki moleküllere göre daha hareketlidir Difüzyon iki ortamın yoğunlukları eşit oluncaya kadar devam eder. Difüzyon hızına konsantrasyon farkı, sıcaklık ve molekül büyüklüğü etki eder.
1.2. OSMOZ
Su için özel bir geçiş şeklidir. Yarı geçirgen bir zar aracılığı ile, bir ortamdan diğer ortama su geçişine osmoz denir. Su oranı fazla olan ortamdan, su oranı az olan ortama su geçişidir.
Hücreler, osmozla su alışverişi yaparlar. Böylece hücre içi su konsantrasyonlarını belli oranda tutarlar. Hücrenin osmozla ilgili üç değişik durumu vardır.
1.2.1. Plazmoliz: Hücreler, kendilerinden daha yoğun bir çözelti ortamında kalır veya böyle bir ortama konulurlarsa su vererek büzülürler. Bu olaya plazmoliz denir. Hücrenin su oranındaki bozulma hayatsal olayların aksayarak hücrenin ölümüne sebep olabilir.
1.2.2. Deplazmoliz: Plazmolize uğramış veya normal durumda olan hücrelerin kendilerinden daha az yoğun ortamda su alarak protoplastının genişlemesine deplazmoliz denir.
1.2.3. Turgor: Hücrelerin saf suya konulduklarında gereğinden fazla su alarak genişlemelerine turgor denir. Hayvan hücreleri turgor sonucu patlayabilir. Hücrelerin bu şekilde patlamalarına hemoliz denir.
Bitki hücrelerinde selüloz çeper bulunduğundan turgor basıncı hücreyi parçalayamaz. Aksine turgor basıncı taze dal uçlarında ve otsu bitkilerde dikliği sağlar. Küstüm otundaki hareket de turgor basıncından kaynaklanmaktadır.
Canlı hücrelerde tuzlar, şekerler ve diğer maddeler, hücre içi sıvıda erimiş halde bulunurlar ve hücreye belirli bir osmatik basınç sağlarlar. Bir hücre kendisi ile aynı osmatik basınçtaki bir sıvı içerisine konulursa ne sıvıdan hücreye nede hücreden sıvıya geçiş olur. Böyle sıvılara izotonik sıvı denir. Hücreden daha yoğun sıvılara hipertonik sıvı, hücreden daha az yoğun sıvılara da hipotonik sıvı denir.
Sonuç olarak difüzyon ve osmoz hem canlı, hem de cansız hücreler için geçerlidir. Her iki ortam yoğunluğu eşitleninceye kadar geçiş olur. Geçecek moleküller porlardan sığabilen küçük moleküllerdir. Bu iki olay hücrenin müdahalesi olmadan gerçekleştiğinden enerji harcanmaz. Bunun için difüzyon ve osmoz pasif taşıma kabul edilir.
Thank you for visiting our website wich cover about Biyoloji. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.