temizlik maddelerinde kullanılan asit ve bazları, bunların sistmatik ve sanayideki adları ile formüllerini söylermisiniz ACİLL!!
Metil oranj Kırmızı Sarı
Fenolftalein Renksiz Kırmızı
Kırmızı Lahana Kırmızı Mavi
1. Asit çözeltilerini başka sıvılardan ayırt etmekiçin turnusol kâğıdı kullanılır. Asitler, turnusol kâğıdını kırmızıya çevirir. Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez
2. Asitler suda çözündüklerinden dolayı iyonlarına ayrışırlar.İçinde iyon barındıran sıvı elektrik akımını iletir.
3. Asitler metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı (H2) açığa çıkarırlar. Asitler metallere aşındırıcı etki yaparlar. Bu özelliğinden dolayı asitler metal kaplar içerisinde değil, cam ya da plâstik kaplarda saklanır.
4. Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli asit denir. Zayıf asitlerin sadece bir kısmı suda iyonlarına ayrışır. Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır. Tahta, kağıt, kumaş, et gibi birçok maddeyi kısa sürede parçalayabilir.
5. Asitler bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su
oluştururlar.Bu olaya nötürleşme tepkimesi denir.
Asit + Baz à Tuz + Su
Günlük Yaşamda Asitler
Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir. Araba akülerinde sülfürik asit kullanılır.Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır. Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.
Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.
Gazlı içeceklerin asidik olması karbon dioksit gazının suda çözünerek hidrojen iyonu (H+) oluşturmasından kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı bu tür içeceklerin tadı ekşidir.
CO2 + H2O à H+ + HCO3-
BAZLAR:
Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir. Bazların genel tanımı şu şekildedir:
Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH-) iyonu bulunduran maddelere baz denir. Tadı acı olan, kayganlık hissi
veren ve turnusol kâğıdını mavi renge dönüştürenler ise baz özelliği taşır. Baz özelliği taşıyan maddeler bazik madde olarak adlandırılır. Örneğin; diş macunu, sabun gibi temizlik malzemelerimizin ve mide ilaçlarının çoğu baziktir.
NaOH à Na+ + OH-
KOH à K+ + OH-
Ca(OH)2 à Ca+2 + 2OH
Bazı bazların sulu çözeltilerinde iyonlarına ayrışması yukarıdaki gibidir. Fakat amonyak (NH3) hidroksit iyonu bulundurmamasına rağmen bazik özellik gösterir. Çünkü sulu çözeltisinde OH-iyonları oluşumuna sebep olur.
NH3 + H2O à NH4 + OH-
1. Bazlar ele kayganlık hissi verir. Kuvvetli bazlar yakıcı ve tahriş edici özelliktedir. Bazlar acı tattadır. Fakat bazı çeşit bazlar zehirlidir. Bu yüzden tadına bakmamak gerekir.
2. Bazlar da, asitler gibi turnusol kâğıdı ile ayırt
edilebilir. (Turnusol maddesi likenden elde edilir.)Bazlar turnusol kâğıdını maviye dönüştürür.
3. Bundan başka bazlar fenolftalein çözeltisi
yardımıyla da ayırt edilebilir. Baz içine fenolftalein çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır.
4. Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına
ayrıştıkları için elektrik akımını iletir.
NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar. Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.
5. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su
oluşturur.
Baz + Asit à Tuz + Su
Bazların Kullanım Alanları
Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır. Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir.
Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır.
Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir. Kireç suyu bir çeşit bazdır.Potasyum hidroksit, KOH arap sabunu yapımında kullanılır.
Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi
Bilmediğimiz bir maddenin asidik veya bazik özellik göstereceğini belirteçler yardımıyla
anlayabiliriz. Maddenin kuvvetli asit veya baz olduğunu anlamak için pH skalası kulanılır.
Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, pH ölçüsü olarak adlandırılan bir yöntemle tespit edilir. Bu ölçek 14 birime ayrılmış olup buna pH ölçeği adı verilmiştir. Bunun için pH skalası ya da pH metre aleti kullanılır. pH kâğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre renk değiştirir. pH derecesi 0-7 arasında olan maddeler asidik; 7-14 arasında olan maddeler ise baziközellik göstermektedir. Asidik ve bazik özellik göstermeyen maddelerin pH derecesi ise 7"dir. pH değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir.
