Coğrafi Keşifler
XV. yüzyılın son yarısından XVI: yüzyılın sonuna kadar süren Avrupalılar tarafından yeni kıtaların bulunmasına coğrafi keşifler denir.
Bazı gezginler gördüklerini yazarak insanlığa ışık tutmuşlardır. En tanınmışları; İtalyan Marco Polo (1254-1324), Arap gezgini İbni Batuta’dır.(1304-1377) 15. yy. sonra yapılan gezilerin ise nitelikleri farklıdır.
XV ve XVI. Yy. sonra yapılan yolculuklar ile dünyanın bilinmeyen yönleri daha çıkmış , yeni su yolları bulunmuştur. Bu gelişmeler Avrupa’nın cehresini değiştirmiştir.
a) Coğrafi Keşifleri Sebepleri:
1) Pusulanın Avrupalılar tarafından kullanılmaya başlaması.
2) Coğrafya bilgisinin artması
3) Hristiyanlığı yayma düşüncesi
4) Zengin doğunun Avrupayı çekmesi
5) İpek ve baharat yollarının Müslümanların eline geçmesi
6) Atlas okyanusu kıyısındaki devletlerin yeni ticaret yolları bulma isteği
7) Cesur gemicilerin yetişmesi
b) Keşifler:
Endülüs Emevi devletinin İspanyollar tarafından yıkılması ile bilimsel çalışmalar ellerine geçti. Bu kaynaklardan yararlanan Kristof Kolomb dünyanın yuvarlaklığını ispatlamaya çalıştı. Hindistan’a gitmek için batıya hareket eden Kolomb amerika kıtasına ulaştı.(1492) Fakat burayı Hindistan sandı.1507 yılında aslen İtalyan olan Amerika Vespuçi bu toprakların yeni bir kıta olduğunu ispatladı. Bu yeni kıtaya Amerika adı verildi.
Ticaret amacıyla Afrika’nın batı sahillerini dolaşan Bartelmi Diaz, pusulanında yardımı ile 1487’de “Ümit burnunu” keşfetti.
Vasko dö Gama Hindistan’a ümit burnunu dolaşarak ulaştı. Böylece Hint ticaret yolu değişti. Hint denizinde İspanyollar ve Portekizlilerle uğraşabilecek güçte devlet olmadığı için bölgeye hakim oldular. Baharat yolu önemini yitirdi.
1519 yılında Macellan’ın başlattığı seyahat 1522 yılında Del Kano tarafından tamamlandı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu ispatlandı.
Bu keşiflerden başka isimlerini duyurmak, zengin olmak amacıyla Amerika ve Afrika’ya pek çok seyahat yapıldı.
c) Coğrafi keşiflerin sonuçları:
1. Ekonomik Sonuçları:
Avrupa’da ticaret canlandı ve zenginlik arttı.
Yeni ticaret yollarının bulunması ile ipek ve baharat yollarının önemi azaldı.
Deniz ticareti kara ticaretinden daha karlı hale geldi.
Akdeniz limanları önemini kaybetti, Atlas okyanusu kıyısındaki limanların önemi arttı.
Avrupa’da temel geçim kaynağı tarımken bunu yerini ticaret aldı.
Avrupa’da üretim ve alım gücü arttı.
Avrupa ticari açıdan kendine yeter hale geldi.
2. Siyasi ve Sosyal Sonuçları:
Afrika, Amerika, Avustralya ve okyanuslar keşfedildi.
Önce İspanyollar ve Portekizliler, daha sonra Hollandalılar ve İngilizler büyük bir sömürge imparatorluğu kurmaya başladılar.
Yeni keşfedilen yerlere Avrupa’dan büyük bir göç dalgası gitti.
Yeni kültürlerle etkileşildi.
Burjuva sınıfı ticaret sayesinde zenginleşti. Buda Avrupa’da sosyal ve ekonomik olarak değişimlere sebep oldu.
İnsanlarda tartışma ve yeni şeyleri keşfetme duygusu gelişti.
Yeni ırklar, bitkiler ve hayvanlar tanındı.
Rönesans’a zemin hazırldı.
3. Dini Sonuçları:
Avrupa’da hristiyanlık inancı sarsıldı.
Yeni keşfetilen yerlerde hrıstiyanlık yayıldı.
Kilise yeni keşfetilen yerlerde Avrupa kültürünü yaydı.
Osmanlı Devletinin Coğrafi Keşiflerde Başarılı Olamamasının Sebepleri
Fetihlerin Okyanus sahiline çok geç ulaşması
İpek ve baharat yollarını elinde tuttuğu için yeni bir yol arayışına gerek duymaması
Yeni bulunan kıtalarda koloni kurulmasının faydasına inanmaması
okyanusa dayanıklı gemilerin yapılmaması
Coğrafi Keşiflere Karşı Osmanlı Devleti' nin Aldığı Önlemler
1.Fransa'ya Kapitülasyonlar vermesi
2.Mısır seferi
3.Hint seferi
4.Akdeniz hakimiyetinin sağlanması
5.Kıbrıs'ın fethi
6.Vadi’üs-sebil Savaşı ve Fas'ın himayeye alınması
7.Süveyş Kanalı'nı açma teşebbüsü
8.Don-Volga nehirlerini birleştirme projesi
