Sagot :
merhabalar:
öncelikle canlıları tanıyalım;
Canlılar: yaşamsal ( metabolik ) olayları belirli bir düzen içe risinde gerçekleştiren, iç ve dış uyarılara tepki veren, bulun duğu ortama adaptasyon sağlayan, üreme yeteneğine sahip hücre tabanlı organizmalardır.
canlıların ortak özellikleri:
Canlıların yaşayabilmeleri için beslenme, solunum, sindirim, boşaltım, kendine özgü molekül sentezi gibi hayati olayları gerçekleştirmeleri zorunludur.
1. hücresel yapı:
Canlıların tümü hücresel yapıdadır. Canlılar hücre yapısına göre, prokaryot ( ilkel ) ve ökaryot ( gelişmiş ) olmak üzere ikiye ayrılır.
Okaryot:
hücrelerde zarlı organel bulunur
Okaryot hücreli canlilar, tek hücreli ya da çok hücreli olabilirler. Çok hücreli canlılarda tek hücreli canlılardan farklı olarak doku, organ, sistem gibi organizasyonlar gelişmiştir.
protista, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar âleminde yer alan canlılar okaryot
prokaryot:
hücrelerde zarli organel bulunmaz.
Prokaryot hücreli canlilarin tümü, aynı zamanda tek hücrelidir.
Arkeler ve bakteriler aleminde alan canlılar prokaryot
2. organizasyon:
Canlılarda organizasyon; atom altı parçacıklardan başlayarak sis temli organizmaya kadar gider.
Atomlar birleşerek DNA, RNA, protein gibi molekülleri; bu mole küller de zar ve organel gibi yapıları oluşturur. Zar ve organeller, diğer moleküllerle birlikte hücreyi meydana getirir.
Çok hücreli canlılarda özelleşen hücreler bir araya gelerek örne ğin insanda sinir doku, kas doku, kan doku gibi dokuları; dokular da bir araya gelerek kalp ve damar gibi organları; kalp ve damar gibi organlar da bir araya gelerek dolaşım sistemini oluşturur. Dolaşım sistemi, sinir sistemi, sindirim sistemi gibi sistemler de bir arada insan gibi sistemli canlıların vücudunu oluşturur.
3. uyarılara tepki:
Canli ve cansız varlıklar etkiye karşı tepki verirler. Cansız varlıkların etkiye tepkisi, basit fizik kuralları ile izah edilebilirken, canlıda durum daha karmaşıktır. İlkel canlılarda etkiye ( uyarıya ) verilen tepki basit mekanizmalarla gerçekleşir. İnsan gibi yüksek organizasyonlu canlılarda ise dış dünyayı algılayan, değerlendiren bilinçli ya da bilinçsiz tepki verilmesini sağlayan özelleşmiş sistemler bulunur.
4. metabolizma:
Canlılarda gerçekleşen kimyasal tepkimelerin toplamina, metabolizma denir. Metabolizma, yapım ve yikim tepkimelerinden oluşur. Yapım tepkimelerine anabolizma, yıkım tepkimelerine katabolizma denir. Yapım tepkimelerinde küçük moleküller. den büyük moleküller sentezlenirken, yıkım tepkimelerinde büyük moleküller küçük bileşenlerine parçalanır. Metabolizma hızının yaşanabilir en alt değerine bazal metabolizma denir.
Örnek:
kış uykusundaki hayvanlar bazal düzeyde metaboliz maya sahiptir.
5. solunum:
Solunum, organik besinlerdeki enerjinin ATP molekülüne aktarıldığı tepkimeler dizidir . Canlıların tümü büyüme, gelişme, hareket gibi olayları gerçekleştirmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Bu enerji, organik besinlerden karşılanır. Organik besinler deki enerji, aracı bir molekül olan ATP sayesinde biyokimyasal tepkimelere aktarılır. Bu nedenle canlılar, öncelikle organik besindeki enerjiyi ATP molekülüne aktarmak yani solunum yapmak zorundadır.
Solunum tepkimeleri oksijenli ya da oksijensiz yolla gerçekleşir.
6. beslenme:
Canlıların tümü, inorganik besinlerini dış ortamdan hazır almak zorunda dır. Ancak organik besin açısından canlılar, üretici ( ototrof ) canlılar ve tüketici ( heterotrof ) canlılar olmak üzere iki önemli gruba ayrılır Üretici canlılar, dış ortamdan aldıkları su ve karbondioksit gibi inorganik maddelerden fotosentez ya da kemosentez tepkime leriyle organik besinlerini sentezleyebilirken tüketici canlılar sentezleyemez. Tüketici canlılar organik besinlerini üretici lerden ya da bir başka tüketicilerden karşılar.
7. sindirim:
Canlıların tümü, dehidrasyon sonrası sentezlediği büyük molekülleri sindirerek yeniden yapı birimlerine parçalaya bilir. Tüketici canlılar, kendi sentezledikleri büyük molekül lerin yanında diğer canlılardan aldıkları büyük moleküllü maddeleri ( örneğin proteinleri ) de sindirimle parçalar. Bu yolla elde ettikleri yapı birimlerini metabolik olaylarında kullanırlar.
8. boşaltım:
Homeostazinin sürekliliği için organizmada meydana gelen metabolik atıkların ve organizmaya gereğinden fazla alınan bazı maddelerin dışarıya atılması ola yıdır. Canlılar boşaltımla solunum gazı, amonyak, üre, ürik asit gibi metabolik atıkların yanında vücut için fazlalık olan su ve iyon gibi maddeleri de dış ortama atarlar.
9. hareket:
Canlıların tümü hareket eder. Hareket, yer değiştirme şeklinde olabileceği gibi durum değiştirme şeklinde de olabilir.
örnek:
bitkilerde ışığa, suya yönelme gibi durum değiştirme hareketi gerçekleşirken yer değiştirme hareketi görülmez. Hayvanlar hem yer hem durum değiştirebilir.
10. büyüme ve gelişme:
Canlılarda büyümenin temelini protein sentezi oluşturur. Diğer moleküllerin sentezi proteine bağlı olarak artar. Böylece hücrelerin kütlesi artar. Kütlesi ar tan hücreler bölünür. Tek hücreli canlılarda bölünmeyle mey dana gelen yeni hücreler birbirinden ayrılır. Bu nedenle artışı ile ifade edilir. bölünme, üremeye neden olur. Çok hücreli canlılarda ise bölünmeyle meydana gelen hücreler bir arada kalır. Bu nedenle çok hücreli canlılarda büyüme, hücre sayısının eder.
Gelişme, çok hücreli canlılara özgüdür. Doku, organ ve sistemlerin çalışabilir olgunluğa ulaşmasını ifade eder.
11. üreme:
Canlılar nesillerini devam ettirebilmek için üremek zorundadır. Üreme, eşeyli ve eşeysiz olmak üzere ikiye ayrılır. Eşeysiz üreme eşsiz gerçekleşir ve kalıtsal çeşitlilik sağlamaz. Eşeyli üreme eşli gerçekleşir ve kalıtsal çeşitlilik sağlar.
12. homeostezi:
Canlılar dış ortamdaki değişimlere rağmen iç ortamlarını yaşanabilir değerlerde tutmak zorundadır. Yaşanabilir kararlı iç or tam, homeostazi olarak tanımlanır ve sürekliliği esastır. Canlılar, homeostatik dengenin sürekliliğini beslenme, solunum, boşaltım gibi olaylarla sağlar.
13. adaptasyon:
Canlıların sahip oldukları kalıtsal özellikleri ile bir ortamda yaşama ve üreme şansı bulması olayı dır . Bir canlı bulunduğu ortama uygun özelliklere sahip değilse adaptasyon sağlayamaz yani ölür.
Örnek:
köpekleri suyun derinliklerine atar, köpek balıklarını karaya çıkartırsak her ikisi de bo ğulur. Ancak kurbağayı suya da atsak karaya da çıkartsak yaşar. Çünkü sahip oldukları özellikler buna olanak sağlar.
canlalrın ortak özellikleri bunlardır. ẞaşarılar dilerim ❤️
Selaam
Biyoloji nedir?
Canlıları inceleyen bilim dalına denir.
Canlıların yapısını,yayılışını,birbirleriyle ve çevreyle etkileşimini inceleyen bilim dalıdır.
Canlıların ortak özellikleri
- Hücresel yapı
- Beslenme
- Solunum
- Metabolizma
- Hareket
- Boşaltım
- Uyarılara tepki
- Büyüme ve gelişme
- Üreme
- Uyum
- Homeostazi (iç denge )
- Organizasyon
Hücresel Yapı:
Hücre Canlıların en küçük yapı birimidir.
➩Tek hücreli ve çok hücreli olmak üzere ayrılır.
Tek hücreli Canlılar örnek:
- Amip,öglena..
Çok hücreli canlılara örnek:
- Hayvanlar,bitkiler..
➩Prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ayrılır.
Beslenme:
Canlılar hayatlarını devam ettirmek için beslenirler.
Ototrof Beslenme ve hetotrof Beslenme olmak üzere ayrılır.
Ototrof Beslenme: üretici olan Canlılardır.
Hetotrof Beslenme: tüketici olan Canlılardır.
Solunum:
Canlılar enerji üretmek amacıyla besinleri parçalamasına denir.
Metabolizma:
Canlıdaki yapım ve yıkım olaylarına denir.
Küçük moleküllerin büyük molekül oluşturmasına anabolizma ,büyük moleküllerin küçük moleküllere parçalanmasına katabolizma denir.
Boşaltım:
Canlıda metabolizma sonucu oluşan maddelerin canlıdan uzaklaştırılmasıdır.
Bitkilerde terleme yada damlama ile olur.
Hareket:
Canlıların hareket etmesine denir.
Bitkilerde ayçiçeğinin güneşe yönelmesi,Hayvanlarda bacak kanat ile hareket gibi.
Uyarılara tepki:
Kedinin korkunca tüylerini dikmesi,
Köpeklerin ses sonucu kulaklarını dikleştirmesi gibi.
Büyüme ve gelişme:
Canlıların hacım ve ağırlığının artmasıdır.
Gelişme: Canlıların geçirdiği değişikliklerdir.
Üreme:
Canlının neslini devam ettirmesi için kendine benzer yavrular meydana getirmesine denir.
Uyum:
Canlıların ortama uyum Sağlamasına denir.
Kaktüs suyu depolar,deve çölde yağ ve su depolar.
Homeostazi:
Canlının değişen ic ve dış faktörlere karşı iç ortamlarının kararlılığın korunmasidir.
Organizasyon:
Atom-molekul-organel-hücre-doku-organ-
sistem-canlı olmak üzere sıralanır.
#eskiopti
#Ali&
#Legal
-1903
-unutmak öyle kolay mı sandın...
Thank you for visiting our website wich cover about Biyoloji. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.