Kuvvet ,hızlanma ,yavaşlama .hareket,dönme kelimelerinin kullanıldığı bir paragraf yazınız.
İnsanlar ve hayvanlar; koşma, atlama, yürüme, yüzme gibi değişik türde hareketler yaparlar. Cansız varlıklar ise dışarıdan bir etki olmadıkça hareket edemezler. Çantamızı hareket ettirmek için ona bir etki uygulamak gerekir.
Bitkiler de diğer varlıklar gibi hareket ederler. Ancak bitkilerdeki hareket, insan ve hayvanlardaki hareketten farklı olarak çoğunlukla ışığa yönelme şeklindedir. Ayrıca bitkiler, kökleriyle suya ve topraktan ihtiyaç duydukları maddelere de yönelirler.
Hareketlerimizi kolaylaştırmak için birçok makine ve araçtan yararlanırız. Bunların en önemlisi tekerlektir. Tekerlek, insanoğlunun keşfettiği en önemli araçlardan biridir. Tekerlek sayesinde hayatımız kolaylaştı ve hareketlerimiz hızlandı.
1. Varlıkların Hareket Çeşitleri
Cisimlerin bir noktaya göre yer değiştirmesi bir zaman dilimi içinde olmaktadır. Yani bir cismin hızını anlamadaki temel nicelik zamandır. Cismin hızı hakkında karar verebilmek için ne kadar zamanda ne kadar yer değiştirdiğini bilmek gerekir. Zaman dilimi; bir saat, bir dakika veya bir saniye olabilir. Bir cisim, bir mesafeyi ne kadar kısa sürede alıyorsa o kadar hızlıdır denir.
Bir cismin, bir zaman dilimi içerisindeki yer değiştirmesine hız denir. Harekette hız, varlıkların çabukluğunu ve yavaşlığını belirten bir kavramdır. Hareketlinin bir yolu alma süresi kısaldıkça hız artmaktadır.
Koşarken hızlı, yürürken daha yavaş hareket ederiz.
Ankara ile İstanbul arasını birleştiren karayolunun uzunluğu 450 kilometredir. Ankara’dan İstanbul’a gitmek üzere bir yolcu otobüsü ve yüklü bir kamyon aynı anda yola çıkmaktadır. Otobüs İstanbul’a 6 saatte gittiği halde, kamyon 10 saatte gidebilmektedir. Bu sonuç, otobüsün kamyondan daha hızlı hareket ettiğini gösterir.
Aynı mesafeyi daha kısa sürede giden varlıklar, daha hızlıdır. Motorsiklet bisiklete göre, yarış arabası otomobile göre, uçak helikoptere göre daha hızlıdır.
Durmakta olan bir cismin hızı yoktur. Örneğin; kırmızı ışıkta duran bir yayanın hızı sıfırdır. Yeşil ışık yandığında yaya hareket eder ve gittikçe hızını arttırarak karşıdan karşıya geçer.
Trafikte yol almakta olan bir arabanın şoförü, kırmızı ışığı gördüğünde frene basar ve araba yavaşlar, bir süre sonra da durur. Çevremizde gün içinde hızlanma ve yavaşlama hareketi yapan pek çok varlık görülmektedir.
Ancak çevremizdeki bütün cisimler aynı hareketi yapmazlar. Çevremizde hızlanma ve yavaşlamadan başka hareket türleri de görülmektedir. Bunlardan bazıları sallanma ve dönmedir.
Parkta salıncağa bindiğimizde sallanırız veya hamakta sallanma hareketi yaparız. Dünya, Güneş’in etrafında, Ay ise Dünya’nın etrafında dönme hareketi yapar. Arabalar, virajlara geldiklerinde yavaşlayıp dönerler.
2. Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma
Doğada birçok hareketi yapabilmek için varlıklara kuvvet uygularız. Varlıkları hareket ettirmek ya da durdurmak için uyguladığımız itme ve çekmeyi kuvvet olarak nitelendiririz.
Oyuncu, bowling topuna itme kuvveti uygular, elimizle kuvvet uygulayarak oyun hamurunun şeklini değiştirebiliriz, sırayı çekerek istediğimiz yere ***ürebiliriz.
Etrafımızı çeviren hava, varlıklara her zaman bir itme kuvveti uygular. Havanın vücudumuza uyguladığı kuvvete alıştığımız için bunu hissetmeyiz.
Eskiden tahılları un haline getirmek için yel değirmenleri kullanılırdı. Yel değirmeninin kanatları, rüzgârın itmesi sayesinde döner. Dönen kanatlar da içerideki düzeneği çalıştırır.
Hareketsiz bir varlığı, iterek veya çekerek hareket ettirebiliriz. Aynı şekilde hareket halindeki bircimsi de iterek veya çekerek yavaşlatabilir ya da durdurabiliriz. Ancak hareket halindeki bazı varlıkları durdurmak tehlikeli olabilir.
3. Kuvvet, Cisimlerin Hareketini ve Şeklini Etkiler
Her gün yüzlerce kez kuvvet uygular, cisimleri hareket ettiririz. Kuvvet, cisimler üzerine etki eder. Kuvvet uygulanan cisimler:
Hızlanır
Pistte duran bir uçak, önce yavaş yavaş hareket eder, daha sonra hızlanır. Benzer şekilde; sürücü gaza basarak otomobile hareket yönünde kuvvet uygulanmasına neden olur.
· Yavaşlar ya da durur
Hareket eden bir cisme, hareket yönüne zıt yönde kuvvet uygulanırsa cisim yavaşlar ya da durur. Örneğin; limana yanaşan bir gemi, yavaşlamak için pervanelerini ters yönde döndürerek hareket yönüne ters yönde kuvvet uygular.
· Yön değiştirir
Kuvvet, hareket eden bir cismin yönünü değiştirir. Örneğin; hareketli top, engele çarpınca yön değiştirir.
· Şekil değiştirir
Kuvvet uygulanan cisimler, şekil değişikliğine uğrayabilir. Kuvvetin etkisi ortadan kalktıktan sonra bazıları eski hallerine dönerken, bazıları eski hallerine dönemezler. Eski hallerine dönebilen cisimlere esnek cisimler, eski hallerine dönemeyenlere ise esnek olmayan cisimler denir.
· Döner
Cisimler, kuvvetin etkisiyle dönebilir. Kuvvetin döndürücü etkisi birçok makine ve aracın yapımında kullanılmaktadır. Dönme hareketi, birçok teknolojik gelişmeye neden olmuştur. Cisimlere uygulanan kuvvet büyüdükçe, dönme hareketi daha hızlı olur.
