Sagot :
Cevap:
Açıklama:
Eylemlerden;
-ip, (-ıp, -up, -üp),
-arak (-erek),
-madan (-meden),
-maksızın (-meksizin),
-dıkça (-dikçe, -tıkça, -tikçe),
-ınca (-ince),
-alı (-eli),
-ken,
-a ( ... -a ... -a),
... -r ... -maz ( ... -r ... -mez),
-asıya (-esiye),
-casına (-cesine)"
ekleriyle türetilip zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Cümleleri zaman veya durum yönüyle tamamlar.
Apartmanın merdivenlerini koşarak çıktık.
Bu cümlede, "koş-" eylemi, "-arak" ekini alarak "çık-" eyleminin nasıl yapıldığını belirttiği için belirteç görevindedir. Ayrıca eylem olumsuzluk ekini (-me) de alabildiği için bağ-fiildir.
Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcükler bağ-fiildir ve bunların cümleye kattığı anlamlar karşılarında verilmiştir.
-a, -e (...-a ...-a, ...-e ...-e)
Köy yolunda çamurlara bata çıka ilerliyoruz. (durum)
Hastanın başında nöbetleşe bekliyoruz. (durum)
Bugün dersimiz bire on kala bitiyor. (zaman)
Uçağımız sekizi çeyrek geçe kalkacak. (zaman)
-ip, (-ıp, -up, -üp)
Masadan kalkıp yanımıza geldi. (durum)
Yaşlı kadın durup durup ağlıyordu. (durum)
-erek (-arak)
İki çocuk gülerek bize bakıyordu. (durum)
Ağacın dalı çatırdayarak kırıldı. (durum)
-meden (-madan)
Akşam olmadan işlerimizi bitirdik. (zaman)
Hiçbir yere uğramadan buraya gelin. (durum)
-meksizin (-maksızın)
Bu işte karşılık beklemeksizin çalışıyordu. (durum)
Bu zor durumda hiç düşünmeksizin karar verdi, (durum)
-dikçe (-dıkça, -tıkça, -tikçe)
Arabamız ilerledikçe köyleri bir bir geçiyoruz. (zaman)
Okulumu gördükçe çocukluğum aklıma gelir. (zaman)
-ince (-ınca)
Zil çalınca hepimiz dışarı çıktık. (zaman)
Film başlayınca bütün seyirciler sustu. (zaman)
-eli (-alı)
Ben köyden çıkalı yirmi yıl oldu. (zaman)
Baraj yapılalı tarlalarımız daha iyi sulanıyor. (zaman)
-ken
Durakta beklerken o da yanıma geldi. (zaman)
Merdivenleri çıkarken birden ayağım kaydı. (zaman)
-r ...-mez (...-r ...-maz)
İzmir'e varır varmaz sizi ararım. (zaman)
Sen de hep bilir bilmez konuşuyorsun. (durum)
-esiye (-asıya)
İşleri yetiştirmek için ölesiye çalışıyordu. (durum)
Sevdiği yemeklerden doyasıya yerdi. (durum)
-casına (-cesine)
Olayı, sanki tekrar yaşarcasına anlatıyordu. (durum)
Her şeyi anlamışçasına yüzümüze baktı. (durum)
Dikkat!
» Bazı sözcükler bağ-fiil eki almış görünse de bağ-fiil olmayabilir.
Burada kimseyle tartışmadan çalışmalısın.
Bu tartışma-dan bir sonuç çıkmayacağı ortada.
Birinci cümlede "tartışmadan" sözcüğü "tartış-" eylemine getirilen "-madan" ekiyle yapılan ve eylemin nasıl yapılacağını bildiren bağ-fiildir. İkincide ise "tartışma" adına "-den" hal eki getirilmiştir.
» Aşağıdaki cümlelerde, şekilce bağ-fiile benzeyen ama fiilimsi olmayan sözcükler koyu yazılmıştır.
İki sporcu son yarışmadan çekildi. (ad)
Olay yerine hemen bir ekip gönderdik. (ad)
Bahçeye derince bir kuyu kazdılar. (sıfat)
» Zarf-fiil eklerinden "-ken" ad soylu sözcüklere de eklenebilir. O zaman, eklendiği sözcük zarf olur; ama eylemsi olmaz.
Ben dışarı çıkarken o içeri girdi.
Otobüsteyken birden telefonum çaldı.
Ben dersteyken annem müdürle görüşmüş.
Bu cümlelerin birincisinde "çık-" eylemine gelen "-ken" eki zarf-fiil oluştururken, ikincisinde "otobüs" ismine, üçüncüsünde "ders" ismine geldiği için zarf-fiil oluşturmamıştır.
Zarf-Fiil Grupları:
Bir zarf-fiil ve bu zarf-fiile bağlı unsur veya unsurlardan kurulan kelime gruplarına zarf-fiil grubu denir.
Grubun ana unsuru zarf-fiildir ve sonda bulunur. Cümleler öğelerine ayrılırken zarf-fiil ve ondan önce gelen ve ona bağlı olan kelimeler ayrılmazlar.
Zarf-fiil, grupta yüklem görevindedir. Vurgu, zarf-fiilden önceki unsurdadır.
» Zarf-fiilden önce gelen kelimeler, cümlede olduğu gibi, özne, nesne, zarf tümleci ve dolaylı tümleç olarak adlandırılırlar. Bu yüzden zarf-fiillerle ve zarf-fiil gruplarıyla birleşik cümleler yapılır.
Son gülün karşısında / son bülbül / ah ederken...
Dolaylı tüml. Özne yüklem
Bu yaman dağların hayalini / hatırımdan / silince...
Nesne dlı tüml. Yükl.
Kanatlarını açan kocaman bir kartal gibi / kollarını / açarak...
Edat tüml. Nesne yükl.
Pembe hayaller / kura kura
Nesne yükl.
» Hâl ekleriyle çekime girmiş bazı sıfat-fiiller, cümlede zarf görevi yaparlar. Bunlar da birer zarf-fiil grubudur.
Müzik başladığında / bütün salon bir sessizliğe gömüldü.
Sudur, akar / kendi bildiğince.
Pencere, en iyisi pencere
Geçen kuşları görürsün hiç olmazsa
Dört duvarı göreceğine. (OV)
» "-r, -mez", "-di mi", "-di, -eli" ile kurulan gruplar da birer zarf-fiil grubudur.
Bir pırıltı gördü mü / gözle hemen dalıyor.
Ben bu gurbet ele düştüm düşeli
Her gün biraz daha süzülmekteyim.
Çamlıca'nın bu asıl çevresine girer girmez, artık eniştemizin köşkünün tılsımlı duygularını tatmaya koyulurduk.
» Bu grup, kelime grubu ve cümle içinde zarf olarak kullanılır.
Bahar geleli / kargalar sınırsız bir neşe içinde.
Dargınlığını unutup / onunla barışmak istiyor.
Yokuşu çıkar çıkmaz, / kurumuş başak tarlalarıyla karşılaştık.
Kardan, yağmurdan, rüzgârdan sora sora /
Bir yol bulup / giderdim anılara.
» Zarf-fiil grubu yüklem olarak da kullanılabilir.
Âlemde gündüz gönlümüze işkencedir
Bence bayram ufukta gün bitincedir.
Thank you for visiting our website wich cover about Türk Edebiyatı. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.