Cevap:
Anadolu Aleviliğinin sosyal ve inançsal yapılanmasındaki en önemli kurumu Dedelik Kurumu’dur. Dedeler, Aleviliğin geçmişten günümüze ulaşmasında birinci derecede rol oynamışlardır. Dedelik kurumu ile ilgili bilgi vermeden önce ocakların kuruluş süreciyle ilgili bazı bilgiler vermek istiyorum.
Dede Garkın ve Baba İlyas, Moğollar’ın Horasan’ı işgal etmesiyle Anadolu’ya gelen iki derviştir. Elvan Çelebi, Menakıbul Kudsiye isimli eserinde dedesi Baba İlyas’ın, Dede Garkın’ın baş halifesi olduğunu ifade etmektedir. Bu iki derviş, kendilerinin güç ve etkinliğinin farkına varan Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Alaaddin Keykubat (1220-1237), tarafından Elbistan’a yerleştirilmişlerdir.
Dede Garkın, zaman içerisinde yanına dört halife vererek Baba İlyas’ı Amasya’ya gönderir. Amasya Çat köyüne yerleşen Baba İlyas burada köylülerin hayvanlarını otlatır, çeşitli işlerine yardımcı olup hiçbir ücret almayarak yörede yaşayanların dikkatini çeker. Bu insanlar bir süre sonra Baba İlyas’ın çevresinde kümelenirler.
Alaaddin Keykubat zamanında doruk noktasını yaşayan Anadolu Selçuklu Devletinin başına, sultanın öldürülmesinden sonra oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev geçer. Gıyaseddin Keyhüsrev’in Baba İlyas’ın gücünden korkarak onu rahatsız etmesiyle Baba İlyas’a bağlı Türkmenler harekete geçerler. 1240 yılında Adıyaman’da bulunan Baba İlyas’ın halifelerinden Baba İshak, tarihte Babailer İsyanı olarak bilinen ve Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasına sebep olan isyanı başlatır. Selçuklu askerlerini bozguna uğrata uğrata önce Malatya’ya ardından da Amasya’ya ulaşır.
Burada şöyle bir bilgi vermem sanırım Baba İlyas’ın halk üzerindeki gücünü daha iyi kavramamızı sağlar. Baba İlyas’ın etrafında toplanan Türkmenler kendisine “La ilahe illallah Baba Resullullah” diyorlar. Ayrıca şuna dikkat çekmek gerekir ki Anadolu’daki ilk dergâhların kurulma süreci olan bu yapılanmalar arasındaki iletişim şaşırtıcı derecede etkin ve yoğundur.
Bu arada Selçuklular, Baba İlyas’ı idam ederler. Türkmenler, Baba İshak yönetiminde savaşarak Selçukluların başkenti Konya’ya doğru hareket ederler. Beraberinde Amasya, Sivas ve Kayseri’yi ele geçirirler. Ayrıca Halep ve Antep Türkmenleri ile Kürtler de bu isyancılara katılır. Hacı Bektaş Veli’nin kardeşi Menteş’in Sivas’taki savaşta öldüğü ifade edilmektedir.
Açıklama:
En iyi seçer misin ihtiyacım var
