Cevap:
Asitler ve bazlar kullanılmadan önce, depolanması ve taşınması süreçlerinde dikkatli olunması gerekir. Uygun koşullarda ve uygun kaplarda saklanması gerekir.
Asitlerin proteinleri, bazların yağları hidroliz yoluyla parçaladıkları bilindiğine göre bunlara asla çıplak elle temas edilmemeli, mutlaka plastik eldiven giyilmelidir.
Bazların ve asitlerin bir çoğu kokulu maddelerdir. Bir maddenin kokusunu hissettiğimizde bilelim ki burnumuzdaki koku alma hücreleri o maddeyle kimyasal etkileşime girmiştir. Koku maddenin gaz halinde oluşur. Bu durum sağlık için zararlı olabilir.
Asit ve bazlarla çalışırken çalışma ortamının iyi havalandırılması gerekir. Çalışmalar çeker ocakların olduğu ortamlarda yapılmalıdır.
Asitler ve bazlar gözlerimize zarar verebilir. Hatta körlüğe neden olabilir. Bu nedenle mutlaka gözlük kullanılmalı. Eğer göze veya elimiz gibi bir yerimize asit ya da baz sıçramış ise hemen bol su ile yakınmalıdır.
Asitler ve bazlar giysilere zarar verebilir, bu nedenle laboratuvar Önlüğü giyilmelidir.
Asitler ve bazlar sanayide, depolanırken uygun depolama kapları kullanılmalı, asitler metalleri aşındırabilir, bazlar plastikleri eritebilirler.
Asitler cam kaplarda depolanabilir. (HF hariç)
Asit ve bazların saklandığı kaplar nem almamalıdır.
Asit ve bazlarla çalışılırken bunların derişimine dikkat edilmelidir.
Asit ve bazların saklandığı kapların ambalajlarındaki güvenlik uyarılarına mutlaka dikkat edilmelidir.
Asit ve Bazların Çevre Açısından Zararları
Sanayide kullanılan bazı maddeler (NaOH ve NH3 gibi) nehir sularına karışırsa balık ve diğer canlıların ölümüne sebep olur.
Sanayide fabrikaların baca gazlarından oluşan CO2, SO3 gibi gazlar havaya karışırlar. Bunlar havadaki su buharıyla birleşerek asit yağmurlarını oluşturur. Asit yağmurları bitkilere zarar verdiği gibi sularda ve toprakta pH değerinin değişmesine neden olur.
Çok fazla kükürt (S) içeren petrol ve kömür yakılınca SO2 ve SO3 gazları oluşur. Bu gazlar su ile birleşip H2SO4 oluşturur.
SO3(g) + H2O(s) → H2SO4(s)
Oluşan asit yağmurları yeryüzüne indiğinde mikroorganizmalar dahil temas ettikleri canlı, cansız her şeyin kimyasal yapısını değiştirebilir. Bu durumda ekosistemde önemli değişimlere neden olur. Mesela besin zincirini değiştirirler.
Asit ve Bazların Çevreye Zararları
Sanayide kullanılan bazı maddeler (NaOH ve NH3 gibi) nehir sularına karışırsa balık ve diğer canlıların ölümüne sebep olur.
Sanayide fabrikaların baca gazlarından oluşan CO2, SO3 gibi gazlar havaya karışırlar. Bunlar havadaki su buharıyla birleşerek asit yağmurlarını oluşturur. Asit yağmurları bitkilere zarar verdiği gibi sularda ve toprakta pH değerinin değişmesine neden olur.
Çok fazla kükürt (S) içeren petrol ve kömür yakılınca SO2 ve SO3 gazları oluşur. Bu gazlar su ile birleşip H2SO4 oluşturur.
SO3(g) + H2O(s) → H2SO4(s)
Oluşan asit yağmurları yeryüzüne indiğinde mikroorganizmalar dahil temas ettikleri canlı, cansız her şeyin kimyasal yapısını değiştirebilir. Bu durumda ekosistemde önemli değişimlere neden olur. Mesela besin zincirini değiştirirler.
Asit ve Bazların Sağlık Açısından Yarar ve Zararları
İnsan vücudu; sindirim sistemi, solunum sistemi, boşaltım sistemi, dolaşım sistemi gibi bir çok sistemden oluşur. Bu sistemlerin her birinde farklı kimyasal reaksiyonlar gerçekleşir.
Sindirim sisteminde dışarıdan alınan besinler parçalanarak kana karışacak kadar boyutlara (atom, iyon, molekül) gelmesi gerekir.
→ Proteinlerin parçalanması için midede asitler kullanır.
→ Karbonhidratların parçalanması için safra kesesinden salgılanan sodyum hidroksittir.
→ Yağların sindirimi bağırsaklarda bir çok bazlarla gerçekleşmektedir.
Dışarıdan alınan yeterli miktardaki bazı asidik ya da bazik malzemeler insan sağlığına yararlıdır. İçinde CO2 gazı çözünmüş maden suları veya zayıf asitli içecekler safra kesesini rahatlatmaktadır.
Her asit ya da baz insan sağlığı açısından yararlı olmayabilir.
→ Midede zamanından önce ya da gereğinden fazla salgılanan HCl asidi mide çeperlerine zarar verebilir.
→ Böyle durumlarda insana Mg(OH)2 çözeltisi içirilir.
* Asidik özellik gösteren maddeler nedeniyle kanda pH değerinin düşmesine ASİDOZ denir.
* Bazik özellik gösteren maddeler nedeniyle kanda pH değerinin yükselmesine ALKALİDOZ denir.
→ Asidik yiyecekleri çokça alırsak safra kesesinden üretilen NaOH bunları nötrleşmede kullanılacağından yağlar sindirilmeden dışarı atılır.
→ pH değeri yüksek (bazik) yiyecekleri tüketirsek mide asidi (HCI) bunlarla nötrleşeceğinden proteinler sindirilmeden dışarı atılır.
Asit ve Bazlarla Çalışırken Alınması Gereken Önlemler
Evlerde temizlik yapılırken temizlik malzemeleri asla birbiri ile karıştırılmamalıdır.
Tuz ruhu ile çamaşır suyu karıştırılırsa toksik özelliği olan Cl2 gazı oluşur.
2HCI + NaClO → NaCl + Cl2 + H2O
Çamaşır suyu ile NH3‘lı temizlik malzemeleri karıştırılırsa kloramin (NH2Cl) ve hidrazin N2H4 gibi zehirli gazlar oluşur.
NH3‘lı malzemeler tuz ruhu ile karıştırılırsa NH4Cl oluşur.
HCl + NH3 → NH4Cl (NH4Cl kanserojendir)
Evlerde aşırı kullanılan temizlik malzemeleri atık su tesisatına ve temizliği yapılan malzemeleri aşındırabilir.
Asit ve bazlarla çalışılırken çeker ocaklarda çalışılmalıdır. Çeker ocak yoksa havalandırılma iyi yapılmalıdır.
Asit-baz atıkları, fazlalıkları içme sularına, tarım topraklarına karışarak ciddi çevre sorunları oluşturur. Bu nedenle atıklar uygun şartlarda depolanmalıdır.
Asitler ve bazlar metal aksamlara zarar verebilir. Bu yüzden bunlarla çalışırken derişimlerine dikkat edilmelidir.
Açıklama:
