Felsefenin Yunanistan'da ortaya çıkma nedenleri:
1- Antik Yunanistan hem coğrafya hem politika açısından istikrarsız bir coğrafya olan Akdeniz havzasında hayatta kalmak için ticaretle ve dolayısıyla birçok işle uğraşmak zorunda kalan bir kültürdür.
2- Ticaret ve Akdeniz’in farklı kültürleri “farklılıklarla, bilinmezliklerle” karşılaşmayı getirmiş ve merak imkanla birleşmiştir.
3- Denizci bir kültür olan Yunanlılar “denizin bilinmezliği” yani açık denizlere açılmanın ve buna uygun teknikler, bilgiler geliştirmenin mecburiyeti ile tekniğe ve bilgiye önem vermek zorunda kalmıştır.
4- Antik Yunanistan hiçbir zaman tek bir devlet, merkezi bir iktidara sahip olmamıştır. Bunun yerine 50’nin üzerinde küçük şehir devleti halinde yaşamışlardır. Bu parçalanmışlık rekabet(kendi dilinden olanla rekabetin ürünleri) ve tartışma kültürünü getirmiştir.
5- Yunan şehir devletleri coğrafi olarak küçük olsa da Akdeniz’in dört bir yanından ticaret filolarıyla parasal zenginliğe sahip olmuş ve “güçlü” olmuşlardır. Bu site devletleri birbirine galebe çalamadıkları gibi yüksek duvarlar inşa ederek de siyasi bağımsızlıklarını korumuşlardır.
6- Bilgeler, filozoflar, sanatçılar bir küçük devlette barınamayınca kendi kültürlerinden olan ve onlara imkan sağlayan diğer devletlere(yakın şehirler) göçebilmişler ve farklı, yeni, ileri düşünceler yaşamaya devam edebilmiştir.
7- Bilgi dünyanın her yerinde ve bilhassa Mezopotamya, İran, Hint ve Çin’de mevcuttu ancak bilgelik sevgisi bilgelikten farklı olarak bugün entellektüel mutluluk dediğimiz bir tarzda “bilmeyi, bunun üzerine tefekkür etmeyi, zihinsel olanın amaç edinilmesini içerir. Bilgiyi satmak, pazarlamak için araçsallaştırmak değil, onu kendisi için amaç edinmek tutumundan bahsedilebilir.
8- Yüksek duvarlı çok sayıda devlet, siyasi parçalanmışlık ve denizin bilinmezliğine açılıp koloniler kurmak rahat bir hayatın değil kaygının ürünü olmalıdır. Evet, ticaret bu kültüre maddi zenginlik getirmiştir ama denizcilik rahatlık sebebiyle girişilecek bir iş de değildir. Yani bu kültürde ve filozoflarda zorlayıcı unsurlar, eksiklikler, trajik noktalar vuku bulmuş olmalıdır. Nitekim Sokrates, Platon ve Aristoteles‘in hayatlarında derin etkiler yapan Pelonopez Savaşı(MÖ. 431-404) tüm Yunanistan’ı kasıp kavuran devasa bir trajedi örgüsüdür. Felsefe bundan ve Sokrates’in idamından sahiplenmiştir.
9- İlk filozof sayılan Thales ve onun öncesindeki- sonrasındaki düşünürler genellikle ticaretle ve öğretmenlikle uğraşmışlardır. Zanaatkar ve bürokrat olanlar da mevcuttur. Hatta Thales ve Batı Anadolulu(Milet Ekolü) diğer ilk filozofların ticaretle oluşan burjuva sınıfının yerleşik düzenin aristokrasisine ve onların mito-poetik söylemine karşı felsefe söylemini geliştirdiği de iddia edilegelmiştir. Nitekim iktidarın dili geçmiş imgeleri sömürmekle güçlendirilirken iktidardan şikayet edenlerin yeni bir yol, yöntem ve dil geliştirmiş olması muhtemeldir.
İyi çalışmalar dilerim
