Açıklama:
Tarihsel olarak günümüze daha yakın olduğu için aslında dinlediğimiz çoğu eser Romantik döneme ait. Brahms, Chopin, Wagner, Smetana, Paganini, Lizst ve daha bir çok popüler isim bu dönemde yaşamış ve müziğe büyük katkı sağlamışlardır. Siyasetten ve sosyolojiden en çok etkilenen dönem bu dönemdir. Sanat felsefesinin ortaya çıkıp, yalnızca müzikte değil, her alanda önem kazandığı bu dönemi özetleyeceğim.
ROMANTİK DÖNEM KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ
18. ve 19. yüzyıllar dünya sivilizasyonunda büyük değişimler yaşanmıştır. 1776’da Kuzey Ameraika’nın Boston eyaletinde İngiltere egemenliği ilan edildiğinde, Amerika’da ilk bağımsızlık harekatı başladı. Fransa’da 1789 devrimi de burjuvazinin iktidara ortak olmasıyla patlak verdi. Tabakalar arasında bir ayrım başladı. Özgürlük ve demokrasi hareketi Avrupa’da başkaldırdı. Devrim sonucu Avrupa ve Amerika’da madencilik, kimya, çeşitli mühendislik mesleklerinde bir yükseliş yaşandı. Romantik sanatçı bu politik çekişmelerden hep uzak durdu. Beethoven, “Kural” senfonisiyle tüm insanlığı birleştirmeye, kardeşliğe çağırdı. Doğaya övgü, şiirde, müzikte ve resimde özel yer tutardı. Besteciler doğa seslerini, özelliklerini Romantik dönemin bir geleneği haline getirdiler. Müzik ve şiir en yüce sanat dalları olarak görülürdü. 1870’lerde ise fırtına ve gerilim, duyarlılık akımı yaklaşmakta olan Romantizmin ilk habercisi oldu. 19. yüzyıla geldiğimizde ise müzik formları ortadan kalkmaya başladı. Konser ve festival komiteleri kuruldu.
Romantizm; eski Fransızca “Romance” (şiir yazma) kelimesinden gelmiştir. Felsefede de büyük gelişmeler “ben” üzerine kurulmuştur. Aslında Romantizm “ben” üzerine bir açılıştır. Duyguların derinliği ve sonsuzlukla bağlarını arar. Bach‘ın müziği ve Beethoven‘ın gelişimci ruhu, doğa tutkusu romantik sayılır. Mozart‘ın operaları klasik dönem örnekleridir fakat Bach Barok dönem bestecisi olmasına rağman doğa ile iç içe yaşantısı Romantizm duygularını yansıtır. Romantik dönemin felsefe, edebiyat, güzel sanatlar alanındaki önemli özelliklerini sıralayacak olursak; kişisellik, duygusallık, konuları olağan üstü güçlerden almak diyerek özetleyebiliriz.
ROMANTİK DÖNEM MÜZİĞİNİN ÖZELLİKLERİ
19. yüzyıldan başlayarak yapılan eserlerdeki romantik öğeler giderek artmış ve müzikte klasik biçim kaybolmuştur. Belli bir ton doğrultusunda yol alan müzik, parçanın sonunda yine baştaki temel tona ve biçme dönmüştür. Romantik besteci için böylesi kalıplar söz konusu olmadığından, içinden geldiği gibi dalgalanıp duygularını aktardığı sürece sözü uzatabilmektedir. Büyük senfonilerde majör tonlar yerine minör tonlar hakimdir. Bu dönemde müziğe Valse, Polonaise ve Mazurka, Romance, Nocturne, Fantasia, Ballade gibi yeni formlar eklenmiştir. Romantik dönemin en önemli ismileri; dönemin başlangıcı sayılan Beethoven ve bitişi sayılan Wagner olmuştur.
Bu dönemdeki en önemli enstrüman piyanodur. Frederic Chopin ve Franz Liszt en önemli iki isimdir. Chopin, yumuşak bir çalış biçİmine sahipken, Liszt daha sert bir teknikle enstrüman üzerindeki becerilerini göstermeye yönelik eserler vermiştir. Romantik dönemde belli kalıplar yıkıldığında dolayı enstrüman teknikleri de buna bağlı olarak değişmiş ve çeşitli ekoller oluşmuştur. Modülasyon (eser içinde ton değişimi) ve kromatizm (yarım aralıkların kullanımı) gibi stiller kullanılmaya başlanmıştır.
Liszt’in zor tekniğinden bahsettikten sonra Valentina Lisista’dan daha iyi yorumlayan birine henüz denk gelemediğim Macar Rapsodisini paylaşmak istiyorum. Romantik dönemin tüm özelliklerini taşıyan bu eser virtüözlüğün ne demek olduğunu da net bir şekilde hissettiriyor.
