Sagot :
Selam,
Dünya üzerinde nesli tükenen hayvan türlerinin sayısı gün geçtikçe artıyor. Nesli tükenen hayvanlar nelerdir?
Dünyanın varoluşundan günümüze kadar birçok canlı türü gelip geçmiştir. Dünya üzerinde 500′den fazla hayvan türünün nesli tamamen tükenmiştir. Doğal afetler, yerküre değişimleri ve iklim, hayvanların neslini tüketen etkenlerdendir. İnsanların da yok olan hayvan türlerinde etkisi büyüktür.
Şehirleşme ve sanayileşme gibi faaliyetler diğer canlıların doğal yaşam alanlarının tahribine yol açmıştır. Ayrıca doğrudan avlanma sonucunda da birçok canlı türünün nesli sona ermiştir.
Nesli tükenen birçok hava, kara ve deniz hayvanı vardır. Bunlardan bazıları şunlardır;
Dinozor: Dinozorlar yaklaşık 150 milyon yıl kara hayatına egemen olmuş hayvanlardır. Yeryüzünde bulunan yaklaşık 1000 dinozor türünün 65 milyon yıl önce nesli tükenmiştir. Dinozorların nasıl yok olduğuna dair birçok iddia ortaya atılmıştır. Bunlardan en kabul göreni Nobel ödüllü fizikçi Luis Alvarez ve oğlu jeolog Walter Alvarez’in ileri sürdükleri “dinozorların sonunun 65 milyon yıl önce yaklaşık 10 km çapında bir göktaşının dünyaya çarpmasıyla nesillerinin tamamen sona erdiği” fikridir.
Mamut: 4,5 m boy ve 8 ton ağırlığa kadar varan bu cinsin son üyeleri M.Ö. 1700 yılında yaşamıştır. Bulunan en eski mamut kalıntıları 4 milyon yaşındadır. Mamutların neslinin tükenmesinin nedeni de tam olarak bilinmemektedir. Aşırı avlanma ya da buzul çağı sonundaki iklimsel değişimlerin buna neden olabileceği ileri sürülmektedir. Mamutlar, fiziksel özellikler olarak fillere benzerler. Filler gibi, dişleri nedeniyle avlanmış olabilirler.
Moa: Maolar, dünyanın en büyük kuş türü olarak kabul edilirler. Yeni Zelanda’nın ormanlarında ve ovalarında 7 milyon yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra soyu tükenmiş olan uçamayan kuşlardır. Uzmanlara göre 13-26 arasında türü olan moa kuşu, devekuşunu andırır. Bu kuşların boynu uzun, başı küçük, gagası sağlam ve bacakları güçlüydü. Moaların boyutları türlere göre büyük bir değişiklik gösteriyordu. Bazılarının boyu 3 metreyi aşarken, en küçükleri hindiden iri değildi. Derileri kırmızıydı. Koyu renk tüylerinin ya uçları beyazdı ya da ortası sarı çizgili ve kenarları morumsuydu. Başlıca besin kaynakları otlar, tohumlar, meyveler ve yapraklardı. Nesillerinin insanlar tarafından yok edildiği tahmin edilir. İri moaların 17. yüzyılın sonlarına doğru yok olduğu, küçük yapılı türlerden bazılarının daha uzun süre varlığını sürdürerek 19. yüzyıla ulaştığı sanılmaktadır.
Tasmanya kaplanı veya Tasmanya kurdu: Avustralya’ya özgü büyük bir etçil keselidir. 1930′lara kadar yaşamıştır. Aşırı avlanma nedeniyle soyunun tükendiği düşünülür. Avustralya’nın Avrupalılar tarafından iskanından sonra soyu tükenen birçok türden sadece biri olmasına rağmen en büyüğü ve en ünlüsüdür. Tasmanya kaplanı, her iki cinsinin de (dişi ve erkek) kese taşıdığı bilinen, iki keseli memeli türünden biriydi. Erkek tasmanya kaplanı, üreme organlarını kapatan ve koruyucu bir kılıf gibi davranan bir keseye sahipti.
Hazar kaplanı veya Pers kaplanı: Hazar kaplanı, kedigiller familyasından soyu 1970′li yıllarda tükenen kaplan alt türüdür. Bengal kaplanından daha küçüktür. Tüyleri sık, çizgileri soluktur. Gövde ve boyun altı beyaz ve daha sarkıktır. Kulaklar, kısa ve küçüktür. Rengi, Bengal kaplanına benzer. Bacakların dış kısımları, sarıdır, ve iç tarafı beyazdır. Bu alt türün kuyruğu, sarıdır, ve sarımsı beyaz çizgiler vardır. Kışın saçı çok uzundur, iyi gelişmiş bir karın yelesi ve kısa bir ense yelesi vardır. Hazar kaplanları yalnız yaşayan hayvanlardır. En batıda Türkiye olmak üzere Hazar Denizi etrafında, Kafkasya’da İran, Türkmenistan, Afganistan’ın kuzey kesimlerinde ve Moğalistan bölgelerinde yaşamaktaydı. En son 1970 yılında Rusya’daki türün son üyesinin ölümüyle yok olmuştur.
Anadolu Panteri: Anadolu parsı, Orta Doğu ve Batı Asya’da yaygın olan İran leoparının Anadolu’da yaklaşık 30 yıl öncesine kadar yaşamış olan bir ırkıdır. Anadolu panteri, Ege ve Batı Akdeniz, Doğu Akdeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde, daha çok ormanlık ve dağlık alanlarda yaşamıştır. Yaklaşık ömürleri 20 yıldır. Doğal yaşam alanları ve av kaynaklarının azalması parsları insanların yaşadığı yerlere yönlendirmiş ve bu da genellikle vurularak ya da zehirlenerek öldürülmelerine yol açmıştır. Anadolu’da varlığı 1974 yılından bu yana güvenilir şekilde kanıtlanamamıştır. Bundan dolayı en son bireyin 1974′de Beypazarı’nda vurulduğu kabul edilmektedir.
Çizgili sırtlan: Çizgili sırtlan Afrika kıtasının kuzey yarısında, Asya’nın batısında (Anadolu dahil), Arap Yarımadası’nda ve Hindistan’da bulunuyordu. Artık nesillerinin tükendiği kabul edilmektedir. Çizgili sırtlan diğer sırtlanlardan daha zarif bir vücut yapısına sahiptir. 110 cm uzunluğa ve 40–50 kg ağırlığa ulaşabilir. Sırtında bir sırada büyüyen kıllarını korkutmak için havaya dikebilir; böylece asıl olduğundan daha büyük gözükür. Rengi gridir ve tüm vücudunda belirgin siyah çizgileri vardır.
Mersin Balığı: Bütün türleri nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktadır ve çoğunun nesli çoktan tükenmiştir. Mersin balığıgiller, familyasını oluşturan aralarında sekiz metre uzunluğa ve 1,6 ton ağırlığa kadar varan türleri içeren tatlı su balığı türlerinin ortak adı. Mersin balıklarının yüksek bir su kalitesine ihtiyaçları olduğu için, kirlenen ırmaklardan dolayı 20′nci yüzyılda batı Avrupa’da nesli neredeyse tamamen tükenmiştir.
Yaşadığımız topraklarda bizle beraber tarih boyunca nice güzel hayvanlar barınmıştır. Maalesef ki onları korumakta yaşadığımız yıllar boyunca yeterince başarılı olamadık, hala da olamıyoruz. Bizde binlerce yıl süresince Anadolu’nun bereketli topraklarında yaşamış olan ve günümüze taşıyamadığımız hayvanları üzülerek derledik. Nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan Alageyik, Bozkır Kartalı, Akdeniz Foku, Telliturna, Kelaynak gibi hayvanlarımızın da listedeki canlı türleri ile aynı sonu yaşamamaları dileğiyle:
Asya Fili
Yaklaşık MÖ 3 milyon yıl ile MÖ 100 yılları arasında tarihlendirilen E. m. asurus filine ait kemik kalıntılarına Türkiye’de rastlanmıştır. Türkiye’de neslinin 19. yüzyılda tükendiği düşünülmektedir.
Kafkas Bizonu
Avrupa Bizonu da denilen bu canlı türüne önceden Tüm Avrupa ve Anadolu’da rastlanırken artık sadece Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya’nın bazı milli parklarında rastlanabilmektedir. Türkiye’de 16. yüzyılda neslinin tükendiği düşünülmektedir.
Asya Aslanı
Eski zamanlarda Hindistan’dan Yunanistan’a kadar çok geniş bir coğrafyada bulunan bu güzel hayvanın 2010 nüfusuna göre toplam sayısı 411 kadardır. Türkiye’de ise son olarak 13. yüzyılda Anadolu’da yaşadığı tahmin edilmektedir.
Asya Çitası
Türkiye’de 19. yüzyıla kadar yaşayan Asya Çitası’nın soyu maalesef Anadolu’da tükenmiştir. İran’da ise günümüzde hala bulunmakta olup, 50 civarında Asya Çitası kaldığı için koruma altına alınmıştır.
Hazar Kaplanı
Maalesef soyu 1970’li yıllarda tamamen tükenen Hazar Kaplanı zamanında şimdiki Türkiye sınırlarında oldukça fazla bulunan kedigillerden biriydi. En batıda Türkiye olmak üzere Hazar Denizi, Kafkasya'da İran, Türkmenistan, Afganistan'ın kuzey kesimlerinde yaşardı.
Hubara
Neredeyse hiç ses çıkarmayan bu ilginç kuş türü halen Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da soyunu devam ettirmektedir. Anadolu’da ise nesli tamamen tükenmiştir.
Orman Horozu
En son olarak İzmir’in dağlık alanlarında görülen uçabilen kümes hayvanlarından birisidir. Artık Anadolu’da nesli tükenmiş canlılar arasında bulunmaktadır.
Anadolu Leoparı
Maalesef en son görüldüğünde 2 yıl önce Diyarbakır’da vurularak öldüren Anadolu Parsı olarak da bilinen Anadolu Leoparı’nın hala tam olarak kesin olmasa da neslinin tükendiğini düşünülmektedir.
Eski Dünya Kunduzu
Eskiden Avrupa’nın tamamından Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada bulunurken Türkiye’de herhangi bir önlem alınmamasından dolayı soyunun tükendiği düşünülmektedir.
Yılanboyun
Asya’nın su kuşu olan ve genellikle balık ile beslenen bu güzel hayvan artık Anadolu topraklarında misafir edilmemektedir.
Cevap:
Kafkas bizonu,asya çıtası,çizgili sırtlan,Anadolu parsı,Akdeniz foku,Hazar kaplanı
Thank you for visiting our website wich cover about Fen ve Teknoloji. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.