dünyanın en uzun dağı ve ölçümü

 



Sagot :

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.

Dünyada birçok dağ olup bunların ortaya çıkış nedeni farklıdır. Bazı dağlar yerin sıkışmasıyla oluşken bazı dağlar lavların yeryüzüne çıkıp donmasıyla oluşur. Yanardağların lavlarının kaynağı,magma denen çok sıcak kütledir.

Asya'nın %54'ü, Kuzey Amerika'nın %36'sı, Avrupa'nın %25'i, Güney Amerika'nın %22'si,Avusturalya'nın %17'si ve Afrika'nın %'3'ü dağlarla kaplıdır. Dünya'nın karasal kütlesinin %24'ü bütünüyle dağlıktır. İnsanların %10'u dağlık bölgelerde yaşar. Dünya'nın nehirlerinin çoğu dağlık kaynaklarca beslenir ve insanlığın yarısından fazlası su için dağlara bağımlıdır.[1][2]

Tüm dağlar yalnızca dünyada değildir. Diğer gezegenlerde de dağlar vardır. Bunlara örnek olarak Venüs'te Gila Dağı (3km) ve Türkiye'nin yarısına yakın bir alan kaplayan, Güneş Sisteminin en yüksek dağı Mars'taki Olympus Mons (25km) örnek verilebilir. Bunların dışıda Ay'da 8 km ve yine Mars'ta 18 km yüksekliğindeki dağlar verilebilir fakat bu dağların yükseliklerinin ölçümü gezegenin yüzeyinden itibaren yapılmaktadır ve Mars'taki dağlar sönmüş birer volkandır. Dünyanın en yüksek dağları olan Himalaya Dağları'ndaki en yüksek tepe Everest Tepesi ise

ağlar sözkonusu olduğunda, mevcut uygulamaya göre, “en yüksek” deyince deniz seviyesinden zirveye kadar olan öl­çü, “en uzun” deyince de dağın dibinden tepesine kadar olan ölçü anlaşılır. Böylece 8848 metrelik Everest Dağı dünyadaki en yüksek dağ iken, en uzun dağ değildir.

Dağları ölçmek göründüğünden daha güçtür. Dağın tepesi­nin nerede olduğunu görmek yeterince kolaydır, ama bir dağın “dibi” tam olarak nerededir?

Örneğin bazıları Tanzanya’daki Klimanjaro Dağı’nın {5895 m.) Everest’ten daha uzun olduğunu ileri sürer; çünkü Klimanjaro, doğrudan Afrika ovasından yükselirken, Everest Himalayaların devasa tabanının {d��nyanın sonraki en yüksek on üç dağı bu tabanı paylaşır) üstünü kaplayan birçok doruk­tan yalnızca biridir,

Bazdan ise en mantıklı ölçünün, bir dağın doruğunun dün­yanın merkezine olan uzaklığı olması gerektiğini iddia ediyor.

Dünya tam bir küre olmaktan ziyade yassı bir şekle sahip olduğu için, Ekvator’dan yerin merkezine olan Uzaklık kutup­lardan yerin merkezine olan uzaklıktan yaklaşık 21 km daha fazladır.

Bu durum, Ekvator’a çok yakın olan dağların (Andlar’daki Chimborazo Dağı gibi) naran için iyi haberdir, ama bu aynı za­manda Ekvator’daki kumsalların bile Himalayalar’dan “daha yüksek” olduğunu kabul etmek anlamına gelir.

Devasa boyutuna rağmen Himalayalar şaşırtıcı derecede gençtir. Bu dağlar oluştuğunda, dinozorların yok oluşunun üzerinden 25 milyon yıl geçmişti. Everest Nepal’de Chomolungma (“Evrenin Anası*”,”Dünyanın Ana Tanrıçası” diye de çevrilir:ç ) olarak bilinir. Tibet’teki adı Sagarmatha’dır (“Gökyüzünün Alnı”). Sağlıklı herhangi bir genç gibi halen büyümektedir -yılda 4 mm gibi çok parlak olmayan bir hızla.