Birden fazla işlem içeren ifadelere çok adımlı işlemler denir. Rasyonel sayılarda çok adımlı işlemlerde işlemlerin hangi sırayla yapılacağı ( ) , [ ] gibi ayraçlarla yani parantezlerle belirtilir. İşlem önceliğine her zaman olduğu gibi bu konuda da dikkat ediyoruz.
İŞLEM ÖNCELİĞİ
∇ Önce Parantez içi işlemler yapılır.∇ Sonra ÇARPMA veya BÖLME işlemi yapılır.∇ Daha sonra TOPLAMA veya ÇIKARMA işlemi yapılır.∇ Birbirine göre önceliği olmayan işlemlerde (Çarpma ve bölmenin, toplama ve çıkarmanın birbirine göre üstünlüğü yoktur) işlem sırası soldan sağa doğru takip edilir.
Rasyonel sayılarda adım adım işlemler nasıl çözülür bir örnekle görelim.
ÖRNEK: 310−[72+52⋅15]⋅25" role="presentation" style="box-sizing: border-box; display: inline; font-style: normal; font-weight: normal; line-height: normal; font-size: 15px; text-indent: 0px; text-align: left; text-transform: none; letter-spacing: normal; word-spacing: normal; overflow-wrap: normal; white-space: nowrap; float: none; direction: ltr; max-width: none; max-height: none; min-width: 0px; min-height: 0px; border: 0px; padding: 0px; margin: 0px; position: relative;">310−[72+52⋅15]⋅25310−[72+52⋅15]⋅25 işleminin sonucunu bulalım.
Bu işlemi yaparken önce parantez içi işlemi yapacağız. Parantez içinde hem toplama hep çarpma olduğu için önce çarpmayı yapacağız. Çarpmayı yaparken 5’leri sadeleştirebiliriz.
310−[72+52⋅15]⋅25=310−[72+12]⋅25" r style=;">310−[72+52⋅15]⋅25=310−[72+12]⋅25310−[72+52⋅15]⋅25=310−[72+12]⋅25 elde edilir.
Daha sonra parantez içindeki toplama işlemini yaparız. Çarpma ve çıkarmadan da önce çarpmayı yaparız. Çarpma işleminde sadeleştirme yapabiliriz.
310−82⋅25=310−85" role="presentation" style="box-sizing: border-box; display: inline;
Sadece çıkarma işlemi kaldı. Çıkarmada paydalar eşitlenir ve sonuç bulunur.
RASYONEL SAYILARDA ÇOK ADIMLI İŞLEMLER NASIL ÇÖZÜLÜR?
Kesir çizgisinin belirttiği bölme işlemi (eşittir hizasında olan veya en uzun çizgi olarak da düşünebilirsiniz) yapılmadan önce bunun payındaki ve paydasındaki işlemler yapılır. Şimdi bir örnek yapalım.
ÖRNEK: Aşağıdaki işlemin sonucunu bulalım.
İşlemde en uzun kesir çizgisinin yani eşittir hizasındaki kesir çizgisinin üstünde 1 var altında ise bir toplama işlemi var. Önce alttaki işlemi yapacağız.
Alttaki işlemin sonucunu bulduktan sonra uzun kesir çizgisinin belirttiği bölme işlemi yapılır. Bölme işlemini daha önceden öğrenmiştik. 1. kesir (paydaki) aynen yazılır 2. kesir (paydadaki) ters çevrilip çarpılır. Sonuç bulunur.
Örnekleri çoğaltabiliriz. Bizim burada mantığı kavramamız gerekiyor. Önce pay ve paydadaki işlemler yapıyoruz. Sonra en son en uzun kesir çizgisinde bölme işlemi yapıyoruz.
Bir de içinde bilinmeyen bulunan merdivenli rasyonel denklemlerden örnek yapalım. Bu sorularda geriye doğru düşüneceğiz.
Örnekle görelim:
Sorunun tamamına bakıyoruz.
2’ye kırmızı kutuyu ekleyince 5 olmuş.
O zaman kırmızı kutu 3 olacak.
Şimdi kırmızı kutuyu inceliyoruz.
12 mavi kutuya bölününce 3 olmuş.
O zaman mavi kutu 4 olacak.
Cevap:
Sevgili öğrenciler, rasyonel sayılarla çok adımlı işlemler konusunda
İşlem önceliği sırası ile;
Üslü sayılar
Parantez içi
Çarpma veya bölme
Toplama veya çıkarma
Çarpma ve bölme işlemleri yan yana geldiğinde, önce soldaki işlemi yapacağımızı unutmayalım.
Adım adım açıklama:
KOLAY GELSİN:)
