MERHABA EN İYİ SEÇERSEN SEVİNİRİM
Hiung-nu[2][3][fn 1] (Çince: 匈奴; pinyin, Xiōngnú[4], Wade-Giles: Hsiung-nu), Türkiye tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, MÖ 3. yüzyıl sonlarından itibaren Çin'in Kuzey sınırlarını tehdit eden bir güç unsuru olarak 500 sene Orta Asya'da egemenlik kurmuş olan kırsal göçebe kabileler konfederasyonu.[5] Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen, çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk,[6][7][8][9][10][11][12][13][14] ,İrani,[15][16][17],Moğol, Ural,[18] Yenisey[19][20] veya yalıtık dil olduğuna veya halkın çok uluslu olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Kurucusu Teoman Han'dırBölgedeki önemli bir güç olan Yueshi'leri[21] yendikten sonra MÖ 200'lerden itibaren Teoman ve Mete döneminde Doğu Asya'da baskın güç haline gelmişlerdir. Günümüzde Sibirya, İç Moğolistan, Kansu ve Sincan'ın bir parçası olan bölgelerde de kontrol sahibiydi. Güneydoğudaki komşu Çin hanedanlarıyla ilişkileri, haraç, ticaret ve evlilik anlaşmalarıyla (heqin) dönüşümlü olarak tekrarlanan çatışma ve entrika dönemleriyle karmaşıktı. On Altı Krallık döneminde, Beş Barbarlardan biri olarak, Kuzey Çin'de Eski Zhao, Kuzey Liang ve Xia gibi birkaç hanedan devleti kurdular.
Hsiung-nu halklarının ana dini muhtemelen Tengricilik idi.[22][23][24] Tenggeri ve tengri kelimelerinin Moğol ve Türk dillerine, Hsiung-nu dilinde cennet manasına gelen chengli kökünden geçtiğine de inanılmaktadır.[25]
Açıklama:
^ Yü, Ying-shih (1986). "Han Foreign Relations". The Cambridge History of China, Volume 1: The Ch'in and Han Empires, 221 BC – AD 220. Cambridge: Cambridge University Press. p. 384. ISBN 978-0-521-24327-8.
^ https://en.m.wikisource.org/wiki/From_Kulja,_across_the_Tian_Shan_to_Lob-Nor/Introductory_Remarks
^ Şevket Koçsoy, "Türk Tarihi Kronolojisi", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 78, Wilhelm Koppers, "İlk Türklük ve İlk İndo-Germenlik", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 332, 333, 336, László Rásonyi, "Tarihte Türklük", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 358, 364, 372, Lajos Ligeti, "Bilinmeyen İç Asya", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 679, İlhami Durmuş, "İskitler", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 576, 587, 588, İlhami Durmuş, "Sarmatlar", Türkler, Cilt 1, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-34-X, s. 637, Faruk Sümer, "Oğuzlar", Türkler, Cilt 2, Ankara, 2002, ISBN 975-6782-35-8, s. 289 - 290.
^ "Xiongnu People (Hiyungunlar)". 2002. ISBN 9788884430281.
^ "Xiongnu People". britannica.com. Encyclopædia Britannica. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2015.
^ Gedikli, Yusuf (2009). Hun Türkçesi Üzerine Araştırma ve İncelemeler - 8: Hun Türklerindeki Hu-Chie ~ Wu-Chie, İ-Ch’ü Jung, Ta-Li Jung Kavim Adlarının Etimolojisi ve Çok Önemli Üç Sonuç; Türk Dilinin ve Türk Tarihinin MÖ 659 Yılında Başladığının Belgelenmesi 2 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. YOM Türk Dünyası Kültür Dergisi, Bahar 2009
^ a b History of Northern Dynasties, vol. 99
^ a b Book of Zhou, vol. 50
^ a b Henning 1948
^ a b Sims-Williams 2004
^ a b c Pritsak 1959 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ a b Gyula Németh, Attila ve Hunlar, çev. Tarık Demirkan, Kömen Yayınları, Konya 2014, 2. bs, s. 20.
^ "Asya Hun Devleti". 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
