Açıklama:
Sinir sistemimiz vücudumuzdan ve çevreden aldığı bilgileri değerlendirir. Bunlara uygun cevaplar oluşturur. Böylece vücudumuzun uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlar. Sinir sistemi milyarlarca sinir hücresinden (nöronlar) oluşur, bütün organlar ile bağlantısı vardır. Sinir sistemi organları hızlı ve kısa süreli etkiler. Nöronlar bölünme yeteneğine sahip değildir.
Sinir Hücresi (Nöron)
1. Merkezi Sinir Sistemi
Beyin ve omurilik merkezi sinir sistemini oluşturur.
Beyin
Beyin
1. Vücudumuzun öğrenme, hafıza ve yönetim merkezidir.
2. Duyu organlarından gelen bilgileri değerlendirir.
3. İstemli hareketlerimizin gerçekleşmesini sağlar.(Konuşma, yürüme, yazı yazma ...)
4. Acıkma, susama, uyku ve uyanıklık olaylarını düzenler.
5. Kan basıncımızı ve vücut sıcaklığımızı ayarlar.
6. Organlarımızın ve sistemlerimizin çalışmasını düzenler.
7. Sinir sisteminin en gelişmiş organıdır.
Not: Beyni zarar gören bir insan yaşayabilir, fakat bilinci davranış yapamaz ve bitkisel hayatta kalır.
Beyincik
Beyinden küçüktür.
Yapı bakımından beyine benzer.
Yeni doğan bebeğin beyinciği gelişmediği için yürüyemez.
Vücudumuzun hareket ve denge merkezidir. (Yarım daire kanalları ile beraber çalışır.)
Kol ve bacaklardaki kasların birbiriyle uyumlu çalışmasını düzenleyerek hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar.
Not: Beyinciğin zarar görmesi, canlının dengesiz hareketine neden olur.
Omurilik Soğanı
Beyin ve diğer vücut organları arasındaki bağlantıyı sağlar.
İsteğimiz dışında çalışan iç organlarımızı kontrol eder.
Solunum, dolaşım, boşaltım ve sindirim sistemlerimizin çalışmasını düzenler.
Nefes alma, yutma, öksürme, çiğneme, hapşırma ve kusma olaylarını kontrol eder.
Şekli soğana benzer.
Not: Omurilik soğanının zarar görmesi ölüme neden olur. "Hayat düğümü" olarak da isimlendirilir.
Omurilik
Omurga içerisinde bulunur.
Beyinle diğer organlar arasındaki bilgi iletimini sağlar.
Refleks davranışlarımızı oluşmasını sağlar.
Refleks oluşumu
Vücudumuzun dışarıdan gelen uyarılara karşı ani ve istem dışı yaptığı tepkiye refleks denir.
Refleks yönetim ve kontrol merkezi omuriliktir.
Refleks vücudun savunma mekanizmasıdır. Refleksler iki çeşittir.
1. Doğuştan kazanılan refleks (Kalıtsal refleks)
Kalıtsaldır, nesiller boyunca aktarılır.
Bütün insanlarda görülür.
Fazla ışıkta göz bebeğinin küçülmesi, iğne batan elin çekilmesi, ateşten eli çekme, yüksek seste irkilme, yeni doğan bebekte emme ve tutma hareketleri, diz kapağına vurulunca ayağın hareketi örnek verilebilir.
Refleks
2. Sonradan kazanılan refleks (Şartlı Refleks)
Öğrenilen reflekstir.
Önce istemli olarak yapılır beyin kontrol eder, sonra alışkanlık haline gelir omurilik kontrolüne geçer.
Dans etmek, araba ve bisiklet sürmek, örgü örmek, yüzmek, koşmak, yazı yazmak, limon görünce ağzın sulanması örnek verilebilir.
2. Çevresel Sinir Sistemi
Merkezi sinir sistemi ile organların arasındaki iletişimi sağlar.
Duyu organlarından gelen bilgileri beyne, merkezi sinir sisteminden gelen emirleri kas ve salgı bezlerine iletir.
Sinir Sistemi bilgileri nasıl iletir
Uyarı → Uyartı mesajı → Cevap → Tepki
Ses, ışık, basınç gibi etkilere uyarı denir. Uyarılar duyularımızda bulunan almaçlarla alınır. Uyarılar sinir hücrelerinde uyartı mesajı şeklinde taşınır. Uyartı mesajı beynimizdeki ilgili bölümde değerlendirilir ve uyarıya karşı cevap oluşur. Beynimizde oluşan cevap yine sinirler aracılığıyla ilgili organ ya da yapılara iletilerek uyarıya tepki oluşur.