≥Unlu uyumu (ünlü ve özellikleri anlatın
≥kalin ve ince ünlüler
≥Düz ve yuvarlak ünlüler
≥genis ve dar ünlüler
≥unsuzler ve özellikleri anlatın
Ünlü uyumunu büyük ve küçük anlatın

KOPYA SPAMSİZ ANLTİN


Sagot :

Cevap:

=>Unluler ve özellikleri:

>Ses yolunda engele (dil.diş.girtlak gibi takilmadan çikan seslere "unlu "denir .

>Dilimizde sekiz ünlü bulunur "a.e.ı.i.o.ö.u.ü

Ünlüler soyleyiş bakımına göre üçe ayrılır;

  • Kalın ve ince ünlüler
  • Düz ve yuvarlak ünlüler
  • Geniş ve dar ünlüler

=>Kalın ve ince ünlüler;

  • Kalın ünlüler : a.ı.o.u
  • İnce ünlüler : e.i.ö.ü

=>Düz ve yuvarlak ünlüler;

  • Düz ünlüler :a.e.ı.i
  • yuvarlak ünlüler :o.ö.u.ü

=>Geniş ve dar ünlüler

  • Geniş ünlüler a.e.o.ö
  • Dar ünlüler : I. i.u.ü

=>Unsuzler ve özellikleri;

>Ses yolunda engele (dil .dış. gırtlak.gibi)takılarak çıkan seslere "Unsuz"denir .

>Dilimizde yirmi bir Unsuz bulunur bunlar;

  • b. c.ç.d.f.g.ğ.h.j.k.l.m.n.p.r.s.ş.t.v.y.z

>Sürekli unsuzler; f.ğ.h.j.l.m.n.r.s.ş.v.y.z.

>Sureksiz unsuzler:bir. c.d.g.p.ç.t.k

>Sert unsuzler:ç.f.h.k.p.s.ş.t

>Yumuşak unsuzler : b. c.d.g.ğ.j.l.m.n.r.v.y.z

=>Ünlü uyumu:

  • >Büyük ünlü uyumu :(kalınlık incelik)
  • >Küçük ünlü uyumu (duzluk-yuvarlalik uyumu)

=>Büyük ünlü uyumu :

  • Bir sözcükte kalın unlulerden sonra kalın. İnce ünlülerden sonra ince ünlerin gelmesi kuralına "büyük ünlü uyumu"denir

~İlk hece : ~Sonraki hece :

a.ı.o.u > a.ı.o.u

e.i.ö.ü >e.i.ömü

Örnek :

  • Okul.kavun.masa >kurala uyar
  • asker.sempatik.sandalye.>kurala uymaz

Not:

  • Bazı ekler .Kimi sözcüklerle kullanılırken büyük ünlü uyumu kuralını bozar.

Örnek :

>Gil:amcamgil,halamgil

>leyin:sabahleyin,aksamleyin

>ki:Sabahki,aksamki

>daş:meslektaş,ulkudaş

>Imtirak:yeşilimtirak

>yor: geliyor

>ken: alırken

Not:

>Türkçe olduğu halde sonradan değişime uğrayan büyük ünlü uyumuna sözcükler de vardır

  • Elma , (alma)
  • helva (halva)
  • anne (ana)

Not:

tek heceli sözcüklerle büyük ünlü uyumuna uymaz

  • Aşk
  • Bir
  • kuş
  • dil

Not:

Birleşik sözcüklerle büyük ünlü uyumu uymaz

  • Açıkgöz
  • Çanakkale
  • gecekondu

=>Küçük ünlü uyumu

bir sözcükte düz unluden sonra düz yuvarlak unluden sonra düz geniş veya dar yuvarlak ünlerin gelmesi kuralidir

~İlk hece :sonraki hece

a.e.i.i >a.e.ı.i

o.ö.u.ü >a.e.u.ü

Örnek

  • kitap.kalem.>kurala uyar
  • çamur horoz>kurala uymaz

Not:

  • yor eki küçük ünlü uyumunu bozar

Seviyor. koşuyor.