Sagot :
Cevap:
Karışımlar en az iki maddeden oluşur. Karışımlar, karışımı oluşturan maddelerin niteliklerine göre farklı yöntemlerle ayrılır. Karışımları ayırma basit yöntemleri şunlardır:
1. Süzme ile ayırma
2. Suda yüzdürme ile ayırma
3. Eleme ile ayırma
4. Mıknatıs ile ayırma
5. Buharlaştırma ile ayırma
6. Savurarak ayırma
7. Dinlendirerek ayırma
8. Çözünürlük farkı ile ayırma
9. Ayrımsal damıtma ile ayırma
1. Süzme İle Ayırma
Suda çözünmeyen özellikle suda batan katı maddeleri ayırmak için süzme yöntemini kullanırız. Bu yöntemde katının tanelerinin geçmeyeceği kadar küçük delikleri olan bir süzgeç kullanılır. Süzme işinde süzgeç kağıdı da kullanılır.
Örneğin; mercimeği, pirinci yıkarken sudan ayırmak için süzeriz. Kum - su, buğday - su, nohut – su, makarna – su gibi karışımlar süzme yöntemiyle ayrılır. Çay içerken çayı süzgeç ile süzeriz. Fabrika bacalarına takılan filtreler, aspiratörler filtreleri, gaz maskeleri de zararlı maddeleri süzer. Süzgeçler bazen katı katı karışımları ayırmada da kullanılır. Katı –katı karışımları ayırmada süzme metodu kullanılacaksa süzgeç deliğinin ebatı önem taşır. Süzgeçlerin delikleri karışımı oluşturan bir maddenin aşağıya akışına izin verecek kadar büyük, ötekinin geçişini de engelleyecek kadar küçük delikli olmalıdır.
2. Suda Yüzdürme İle Ayırma
Suda çözünmeyen, su yüzeyinde kalan katı maddeleri ayırmak için yüzdürme yöntemi kullanılır. Maddelerin suda yüzme ve batma ilkesine dayanır.
Örneğin; kum – talaş karışımını su dolu kabın içine attığımızda kum batar, talaş yüzer. Su yüzeyinde yüzen talaş böylece kolaylıkla ayrılır.
Saman – pirinç, çakıl taşı – yaprak, demir – plastik, naftalin – şeker karışımları yüzdürme yöntemi ile ayrılır.
3. Eleme İle Ayırma
Birbiri içine karışmayan, tane büyüklükleri farklı katı-katı karışımları ayırma yöntemi olarak kullanılabilir.
Örneğin; un, hamur yapılmadan önce içindeki kepek ve diğer yabancı maddelerden arındırılmak üzere elenir. İnce taneli un eleğin altına geçer. İri taneli diğer yabancı maddeler eleğin gözeneklerinden geçemediği için elekte kalır.
İnşaatlarda çakıl, kum karışımı ayırmak için eleğe konur. Eleğin altına ince kum taneleri geçer, çakıllar ise eleğin üstünde kalır.
4. Mıknatıs İle Ayırma
Mıknatıs; nikel, demir, çelik ve kobaltı çekme özelliğine sahiptir. içerisinde bu maddelerden biri bulunan karışımlar, mıknatısla ayrılır.
Örneğin; çöplerden demir içeren nesne atıkları toplanırken bu yöntem kullanılır.
Demir tozu – kum karışımını, toplu iğne – talaş karışımını, demir tozu – kükürt tozu karışımını mıknatısla birbirinden ayırabiliriz.
5. Buharlaştırma İle Ayırma
Sıvıların içinde çözünen katı maddeleri ayırmak için buharlaştırma yöntemini kullanırız. Isınan sıvının buharlaşma özelliğinden yararlanılır.
Örneğin; şekerli suyu ısıttığımızda su buharlaşır, kabın dibinde şeker kalır. Aynı şekilde tuzlu suyu kaynattığımızda su buharlaşır, geride tuz kalır.
Tuz Gölü’nde yazın su buharlaşır, kıyıda kalan tuz toplanarak kullanılır.
Su her sıcaklıkta buharlaşır. Dışarıya astığımız çamaşırlar suyun buharlaşmasıyla kışın da kurur. Yağlı boyadaki tiner buharlaşır, sürülen yüzeyde sadece boya kalır.
Salça, tarhana, pekmez, pestil gibi yiyecekler buharlaştırma yöntemi kullanılarak yapılır.
Örneğin; tarhana pişirildikten sonra bezler üzerine yayılarak içindeki suyun buharlaşması sağlanır. Tarhana kurur ve daha uzun süre saklanabilir. Süt tozu da fabrikalarda bu yöntem uygulanarak elde edilir. . Savurarak Ayırma
Ağırlıkları farklı olan maddelerin oluşturduğu karışımları rüzgârda savurarak ayrıştırabiliriz. Örneğin; buğday saman karışımında, karışımı rüzgârda savurarak buğday taneleri ile samanı birbirinden ayırabiliriz. Buğday savrulmadan düşer. Saman rüzgârda savrulup daha uzağa düşer.
7. Dinlendirerek Ayırma
Bulanık karışımları dinlendirerek ayırabiliriz.
Örneğin; kum ve su karışımında karışım bulanık olur. Bulanık karışımı dinlendirirsek, karışım dinlendikten sonra kum dibe çöker, su ise yukarıda kalır.
Sütlü kahve bir süre bekletilirse fincanın dibinde bir tortu birikintisi oluşur.
8. Çözünürlük Farkı İle Ayırma
Karışan maddelerden birisi suda çözünebilen, öteki çözünemeyen madde ise, bu karışımı çözünürlük farkıyla ayırırız. Maddelerden birisi suda çözünürken diğeri çözünmeden kalır.
Örneğin; hayvancılıkla uğraşılan yörelerde uzun süre saklayabilmek için peynir ve tereyağı tuzlanır. Peynir kullanılmadan önce suda bekletilir. Tuz suda çözünerek peynirden ayrılır. Böylece peynirin tuzu giderilmiş olur ki bu yöntem, çözünürlük farkı ile maddelerin ayılmasına örnek oluşturur.
9. Ayrımsal Damıtma İle Ayırma
Birbiri içinde eşit karışan sıvı-sıvı karışımlarını ayırma yöntemidir.
Örneğin; alkol su karışımı bu yöntemle ayrılabilir. Bu yöntemin başarılı olabilmesi için sıvıların kaynama sıcaklıklarının farkının çok olması gerekir. Alkol su karışımı ısıtılırsa, kaynama sıcaklığı 78 derece olan alkol buharlaşır. Kaynama sıcaklığı 100 derece olan su ise daha sonra buharlaşır.
Thank you for visiting our website wich cover about Fen ve Teknoloji. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.