Cevap:
Tam adı Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn ve’ḫtilâfü’l-muṣallîn’dir, bazı kaynaklarda “İslâmiyyîn” yerine “müslimîn” kelimesi yer almaktadır (İbn Asâkir, s. 131). Kitabın Eş‘arî’ye ait olduğu hususunda ittifak bulunmakla birlikte müellifin Mu‘tezilî döneminde mi, Mu‘tezile’den ayrıldıktan sonraki devrede mi kaleme alındığı konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Eserde Eş‘arî’nin Mu‘tezile’nin karşıtı olarak “ehl-i hakk”a ait bazı görüşleri tasvipkâr bir üslûpla ifade etmesi, bunun yanında takipçileri tarafından ehl-i hakkın Eş‘arîler için kullanılması, ayrıca Mu‘tezile kelâmcılarına muhalefetini hissettirmesi ve hocası Ebû Ali el-Cübbâî ile olan bir tartışmasından söz etmesi kitabın Mu‘tezile’den dönüş yapıldıktan sonra yazıldığı yolundaki kanaati desteklemektedir (s. 430, 472, 539, 549, 552; Watt, s. 13). Daha da önemlisi Eş‘arî, Maḳālât’ın birinci bölümünün sonlarında ashâb-ı hadîs ve Ehl-i sünnet’in temel görüşlerini sıraladıktan sonra (s. 290-297), “Onlara nisbet ettiğimiz bütün görüşleri kendimize de nisbet eder ve benimseriz” demek suretiyle kitabın telif devresini açıklığa kavuşturmuştur.
Maḳālâtü’l-İslâmiyyîn’i iki bölüm halinde incelemek mümkündür.
