Sagot :
Cevap:
KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR
Kaynak gösterme bilim ve sanat etiğinin gereğidir.
Hangi biçimde olursa olsun bilgi ileten kişi bilginin kaynağını gösterme sorumluluğunu taşımalıdır.
Başkalarının bilgi birikiminden ve fikirlerinden yararlanılan her çalışmada (kitap, tez, makale, rapor, eser,
bildiri, ödev, web sayfası, vb) yararlanılan bilginin kaynağı, neyin nereden ödünç alındığı açıkça
belirtilmelidir. Kaynak gösterme bilim-sanat etiğinin bir gereğidir. Kaynak gösterilmediği sürece, ortaya atılan
düşüncenin yazara ait olduğu varsayılır. Kaynak gösterme yoluyla bilginin gerçek sahibinin hakkı teslim
edildiği gibi, araştırmacının kendi katkısının ne olduğu da açıkça gösterilmiş olur. Kaynak belirtme,
araştırmacının görüşlerinin doğruluğunu destekleyen başka kaynaklar olduğunu ve/veya karşıt görüşleri de
göz önüne aldığını gösterir. Böylece yapılan çalışmanın güvenirliği artar, ayrıca bilginin doğruluğu ve
tarafsızlığı açısından okuyucuya denetim olanağı sağlanmış olur. Kullanılan kaynaklar, aynı zamanda bir
çalışmanın/araştırmanın niteliği (genişliği ve derinliği) konusunda da okuyucuya fikir verir.
Başkalarının düşünceleri iki şekilde aktarılabilir. Birincisinde özgün anlatım hiç değiştirilmez. Bu
şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı metinde özgün kaynakta geçtiği şekliyle tırnak işareti içinde
gösterilir, tırnak işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme yapılır. Diğerinde ise özgün anlatım
değiştirilerek aktarma yapılır. İfadenin değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Burada fikir hala bir
başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir.
Başkalarının fikirlerini, söylemlerini, eserlerini ve verilerini kaynak göstermeden kullanmaya intihal
(plagiarism) denir. Bu durum, başkalarının fikirlerini ve başkalarına ait söylemleri kendine aitmiş gibi
sunmak anlamına geleceğinden, bir tür entellektüel hırsızlıktır. İntihal olguları, hukuki olmaktan çok etik
boyutuyla irdelense de, disiplin soruşturmasına konu olabilir ve dersten kalmak, okuldan veya programdan
atılmak, meslekten atılmak gibi çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bilimsel araştırma ve sanatsal üretim
sürecinde, bilmeden veya farkında olmadan intihal kapsamına girecek eylemlerde bulunmak, kişiyi
sorumluluktan kurtarmaz. Yapılan soruşturma sonucu kötü niyet taşımadığı anlaşılan intihal durumlarında,
sorumlu kişilerin durumu açıklayarak düzeltme yapmaları beklenir.
Kaynak Gösterme İlkeleri
Her araştırma/çalışma kendinden önce yapılan araştırmalara/ çalışmalara, bir başka deyişle var olan bilgi
birikimine dayanır. Önemli olan, ödünç alınan bilginin kime ait olduğunu açıklığa kavuşturmak ve bize aitmiş
gibi görünmesine engel olmaktır.
Yorumlar, değerlendirmeler, veriler ve yargılar başkalarına ait olduğu sürece kaynak gösterilmesi
zorunludur. Aksi takdirde yazara ait olduğu yanılgısını getirir. Kaynak gösterilirken aşağıdaki kurallara
uyulması gereklidir:
1. Her çalışmada, yararlanılan kaynakların listelendiği bir kaynakça bölümü bulunmalıdır.
2. Metin içinde gönderme yapılan her kaynak, kaynakçada yer almalı, kaynakçada yer verilen her
kaynağa da metin içinde gönderme yapılmalıdır.
3. Kaynakçaya alınacak eserler, yazarın bizzat okuyup yararlandığı eserler olmalıdır.
5
4. Araştırmada kullanılmayan ancak, araştırmacının konu için yararlı olabileceğini düşündüğü diğer
kaynaklar “ek kaynakça” veya “yardımcı kaynakça” gibi farklı bir başlık altında verilmelidir.
5. Kaynakçada, ilgili yayının künyesi uluslararası kurallara uygun olarak verilmeli (örnekler için bakınız:
Kaynak Gösterme Biçimleri), künye içindeki bilgi öğeleri tam ve doğru olmalıdır.
6. Kaynakçada her kaynağa yalnız bir kez yer verilmelidir.
7. Kaynakça, hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı konusunda fikir vermez. Bu bilgi, metnin içinde
ilgili yerde, söz konusu bilgi kaynağına bir gönderme yapılarak aktarılmalıdır.
8. Herkes tarafından bilinen gerçekler için (Dünyanın yuvarlak, günün 24 saat, Türkiye Cumhuriyeti'nin
ilk cumhurbaşkanının Atatürk olması gibi) kaynak belirtmeye gerek yoktur. Ancak, bazen, neyin
genel bilgi kapsamına girdiğini değerlendirmek zor olabilir. Genel bilginin içeriği, disiplinden disipline
değişebildiği için, kişinin bilmediği bir disiplinde neyin genel bilgi kapsamında değerlendirilmesi
gerektiğine karar vermesi özellikle güçtür. Bu tip durumlarda kişiyi etik açıdan yanlış bir şey
yapmaktan koruyacağı için kaynak gösterilmesi tercih edilmelidir.
9. Bir kaynaktan değiştirilmeden yapılan alıntılar, özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işareti içinde
gösterilmelidir.
10. Araştırıcının sentez yapma ve yazma becerisi konusunda soru işareti uyandırabileceğinden çok sık ve
çok uzun alıntılardan kaçınmak gereklidir.
11. Araştırıcının, bir kaynaktan aldığı bilgiyi metnin genel akışına uygun biçimde, yeniden ifade ederek,
kimi durumlarda da özetleyerek aktarması gerekebilir. Yeniden ifadeyle bilginin aidiyeti değişmez,
bu nedenle, kaynağa gönderme yapılması zorunludur.
12. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilginin ikinci elden aktarıldığı belirtilmelidir.
13. Kaynak gösterilse bile, bir eserin tamamı veya tamamına yakın bir bölümü bir başka çalışmada
aktarılamaz.
14. Patent ve telif hakkı söz konusu olan eser, resim, çizelge, formül, şekil, vb. gibi öğeler için, kaynak
göstermenin yanı sıra, izin alınmasının da gerekli olabileceği unutulmamalıdır.
15. Müzik ve sahne eserleri yaratımında, herhangi bir kaynaktan alıntılama ya da açık bir esinlenme söz
konusu ise, bu durumun, eserin ilk sayfasında belirtilmesi gereklidir.
Açıklama:
EN İYİ SEÇERMİSİN
Thank you for visiting our website wich cover about Sosyal Bilgiler. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.