Açıklama:
Sanayi bölgelerinde çeşitli şekilde üretim ve planlama yapılmaktadır. Bunlar:
Organize Sanayi Bölgeleri
Küçük Sanayi Siteleri
Serbest Bölgeler
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Endüstri Bölgeleri
1.2. Sanayi Coğrafyası
Sanayi Coğrafyası; insan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan sanayi kolları ve bunların dağılışlarını ile gelişme dönemlerini inceler. Sanayi ham ya da yarı işlenmiş maddeleri işleyerek mamul madde haline getirilmesi işidir. Bugünkü modern sanayi uzun geçmişe ve birçok keşif ve araştırmaların sonucuna dayanmaktadır.
Bir başka tanımla sanayi: mal, hizmet ve gelir kaynağı üreten veya sağlayan teşebbüsler veya teşkilatlar grubudur. Bu manasıyla, genelde sanayinin dışında düşünülen resmi istatistiklerde de böyle sınıflandırılan tarım ve hizmet sektörlerini de içine alır. Sanayi endüstri olarak da bilinir. Sanayi devrimiyle maden yatakları daha hızlı bir şekilde işletilmeye başlamıştır.
Bugünkü modern sanayi uzun geçmişe, birçok keşif ve araştırmaların sonucuna dayanmaktadır. Uzun bir süre toplayıcılık ve avcılıkla geçinen insanoğlu Neolitik dönemde ilk kez tarım yapılmaya başlanmıştır.
Sanayi Devrimi; 18. yüzyılda başlayan ve emeğin verimliliğini olağanüstü artırıp, kitlesel üretime geçişe olanağı veren, insanlık tarihinin en büyük dönüşümlerinden biridir.
Sanayi devrimini 16. ve 17. yüzyıldaki dinsel, siyasal, bilimsel ve felsefi düşünceler hazırlamıştır. Protestan Reformasyonu "bugün çok çalışıp yarını düşünmeyi" önemli bir değer olarak yerleştirmiştir. 17. yüzyılda Aydınlanma filozofları bilimsel yöntemi ve rasyonel düşünmüşlerdir.
1.3. Sanayide Yer Seçimi
Bir bölgenin bulunduğu konum, ulaşım, sermaye, hammadde, pazar ve işçi sanayi faaliyetlerinin temel alt yapısıdır. Bir sanayi faaliyeti için öncelikle kuruluş yerinin belirlenmesi gerekir. Bu bağlamda dünyada kurulan sanayi tesislerinin kurulduğu alanların çevresinde çok kısa zamanda plansız ve alt yapısız gecekondu konutları yapılmaya başlanmıştır.
Sermaye; sanayi tesisi için en önemli ve en öncelikli şarttır. Sermaye kaynakları bizzat sanayinin kendisi olduğu gibi tarım, madencilik, ulaştırma gibi diğer sektörlerden elde edilen para da sermaye olarak kullanılır. Sermayenin çeşitli sektörlere aktarılması para piyasası aracılığıyla olur. Bu konuda bankalar önemli rol oynarlar. Ayrıca turizm vb. sektörlerden arta kalan para da sanayiye aktarılır. Herhangi bir sahaya yönelen sanayi faaliyetleri ve göç hareketi doğal olarak sermayeyi de kendisine çekmeyi başarmıştır.
Pazar; İmalat sanayinde üretilen maddelerin tüketiciye götürülüp ulaştırılması gerekir. Pazar olanakları sanayi faaliyetlerinin devamlı yürütülmesinde önemli unsurlardandır. Elverişli olmayan pazar koşulları üretilen malın satılmaması ve sanayi tesisinin devamlı olmamasını gösterir. Pazar koşulları dışında pazarın niteliği de önemlidir. Pazar sahası daha çok nüfus yoğunluğunun fazla olduğu, alım gücü yüksek ve tüketimin fazla olduğu alanlardır. Ekonomik gelişme ilerledikçe pazarın niteliği de artar.
Ulaşım; önceleri kara ve deniz yolu ile sağlanırken daha sonraları da demiryolu ve havayolu devreye girmiştir. Özellikle deniz ulaşımında konteyner taşımacılığı ön plana çıkmıştır. Ulaşım, günümüz şartlarında malın bozulmadan ve zamanında taşınması hususunda oldukça çok gelişmiştir. “Sanayinin daha çok şehir ve yakın çevresinde gelişmesinin birçok nedeni vardır. Şehirler çeşitli faaliyetlerin ve nüfusun coğrafik olarak bir yerde yığılması ile ortaya çıkan kazançlar anlamına gelen toplanma ekonomilerine (aglomeration economies) sahiptirler. Hiç kuşkusuz toplanma ekonomileri sadece sanayi faaliyetlerinin gelişmesine katkı sağlamaz. Ticaret ve sağlık gibi faaliyetler de toplanma ekonomilerinden fayda sağlar” Bu toplanma ekonomisi ulaşım faaliyetlerine de canlılık katmaktadır.
Hammadde; dünyada kurulan ilk sanayi tesisleri sermayeden sonra daha çok hammaddeye yakınlık şartını aramaktaydı. Ancak bu şart zaman içinde ortaya çıkan gelişmelerle göz ardı edilmeye başlamıştır. Gelişen ulaşım olanaklarına bağlı olarak hammadde taşınmaya başlamıştır. “Sanayi faaliyetleri-tarımsal faaliyet ilişkisi iyi kurulduğu taktirde, bu faaliyetlerin birbirini destekledikleri görülmektedir” Ayrıca işçi konusu sanayi işletmesinin yerinin belirlenmesinde eskiye göre daha az etkili olmaktadır. Gelişen teknolojiyle robotlar ve bilgisayarlar ihtiyaç olan işçi sayısını da azaltmıştır. Bu gelişme istihdam sorunu da yaratmıştır. Ayrıca günümüzde günlük işçi hareketleri daha uzun mesafelerden yapılabilmektedir.
Enerji; Enerji kaynakları insan yaşamında
