Cevap:
Mustafa Kemal Atatürk
Açıklama:
Türk Tarih Kurumu, Atatürk’ün direktifleriyle kurulan kurumların başında gelir. Avrupa devletlerinin ders kitaplarında yer alan Türklerin ikinci sınıf (secondaire) bir millet oldukları iddiaları ve “barbar” deyimi kullanılarak “istilacı bir kavim” şeklinde gösterilmesine karşın kurulmuştur. Bu iddiaların gerçeği yansıtmadığının ispat edilmesi, Türk milletinin dünya tarihinde en eski çağlardan beri gerçek yerinin ne olduğunun ve medeniyete ne gibi hizmetlerinin bulunduğunun araştırılması amacı çerçevesinde kurumsallaşmıştır. Kurumun kuruluş tarihinden çalışmalarına kadar birçok bilgiyi makalemizde bulabilirsiniz.
Kurulusu
Türk Tarih Kurumu, 12 Nisan 1931 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde ve direktifleriyle kuruldu. Kurulma süreci, bu tarihten 1 yıl önce başladı. 28 Nisan 1930 tarihinde düzenlenen Türk Ocakları’nın 6. Kurultayı’nın son oturumunda tarihçi ve sosyoloji profesörü Afet İnan, Atatürk’ün direktifi üzerine 40 imzalı bir önerge sunarak, Türk tarihini bilimsel olarak araştırmak üzere bir heyet kurulmasını önerdi. İnan, önergesinde, “Türk tarih ve medeniyetini ilmî surette tedkik etmek için hususi ve daimî bir heyetin teşkiline karar verilmesini ve bu heyetin azasını seçmek salahiyetinin Merkez heyetine bırakılmasını teklif ederiz.” ifadesine yer verdi.
Aynı gün Türk Ocakları Kanunu’na bu konuda bir madde eklendi. İlk olarak oluşturulan 16 kişilik heyet, 4 Haziran 1930 tarihinde ilk kez toplanarak yeni kurulacak kurumun yöntemin kurulunu ve üyelerini belirledi. İlk yönetim kurulu şu isimlerden oluştu; Başkan Tevfik Bıyıklıoğlu, Başkanvekilleri Yusuf Akçura ve Samih Rıfat, Genel Sekreter Dr. Reşit Galip, Üyeler: Âfet İnan, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Hâmid Zübeyir Koşay, Halil Edhem, Ragıb Hulûsi, Reşid Safvet Atabinen, Zâkir Kadîrî, Sadri Maksudi Arsal, Mesaroş (Ankara Etnografya Müzesi uzmanı), Mükrimin Halil Yinanç, Vâsıf Çınar ve Yusuf Ziya Özer.
Türk Tarih Kurumu’nun temeli, “Türk Tarih Heyeti” adı verilen bu heyetin çalışmaları ile atılmıştır. Heyetin ilk olarak yayımladığı “Türk Tarihinin Ana Hatları” adlı bir kitapta, Orta Asya’da bir Türk uygarlığı tezi işleniyordu. Ayrıca, bu uygarlıkta başlayan göçlerle Türklerin Çin, Hindistan, Mezopotamya, Mısır, İran ve Anadolu’ya yayılarak gittikleri bölgelerin halklarını uygarlaştırdıklarını vurguluyordu. Kitabın tezlerine ve ana fikrine uygun okul kitapları hazırlanması hedeflendi.
Türk Ocakları, 29 Mart 1931 tarihinde kapandı. Türk Tarih Heyeti, 12 Nisan 1931 tarihinde “Türk Tarihi Tedkik Cemiyeti” adıyla tekrar çalışmalarına başladı. Kurumun ismi, 1935 yılında “Türk Tarihi Araştırma Kurumu”, daha sonra da “Türk Tarih Kurumu” olarak değiştirildi. Kurum, çalışmalarına Ankara’daki Türk Ocağı Halk Evleri binasında başladı.
