Cevap:Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Olumsuz Etkileri
Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp kırılabilir.
Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında genleşir. Böyle cisimler, genleşmek için uygun yer bulamazsa eğilip bükülür, kırılır.
Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve telefon tellerinden kışın kopmalar,yazın sarkmalar görülür.
Demir yolu rayları, ısının etkisi düşünülmeden döşenirse eğilip bükülür ve kazalara neden olur.
Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Etkileri
Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır.
Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden yararlanarak termostat yapılır. Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar.
Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı; kalorifer kazanlarında suyun sıcaklığını istenilen düzeyde tutmak için de termostat kullanılır.
Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, maddelerin genleşmesinden yararlanılarak kolayca açılabilir.
Sıvılar, ısıtıldığında ya da bulundukları ortamdan ısı aldığında buharlaşarak gaz hâline geçer. Sıvı, buharlaşırken ortamdan ısı alır. Bulunduğu ortamı soğutur. Bu olaya buharlaşma denir.
Gaz hâlindeki su buharı soğutulduğunda, sıvı hâle gelmesine yoğunlaşma denir. Gaz yoğunlaşırken ısı verir. Ortamı ısıtır.
Buharlaşma ile yoğunlaşma birbirinin tersidir.
Yıkanıp dışarıya asılan çamaşırlar, yaz mevsiminde daha çabuk kurur. Kış mevsiminde ise daha yavaş kurur.
Yaz mevsiminde yağmurların oluşturduğu su birikintileri kısa sürede buharlaşarak kurur, diğer mevsimlerde ise bu süreç daha uzundur.
Bu durumlar bize, sıcaklıkla buharlaşma arasında ilişki olduğunu gösterir.
GENLEŞMENİN OLUMSUZ ETKİLERİ
Genleşmenin olumlu olduğu gibi olumsuz etkileride vardır.
Elektrik tellerinin gerginliği iyi ayarlanmamışsa,kışın teller gerginleşir ve kopar.Gerekli boşluk bırakılmayan demir yolu rayları yazın genleşerek bozulur. Demir köprülerin ayakları,tekerlekler üzerine oturulup serbest bırakılmalıdır.Aksi halde yaz mevsiminde köprü eğilip bükülür.
Adi cam ve porselenden yapıllmış kaplar ısıya dayanıklı değildir.Dış yüzeyleri ile iç yüzeylerifarklı genleşir.Bu yüzden,anisıcaklıkdeğ işimlerinde çatlayıp kırlabilirler.Bu nedenle büyük kaplar yavaş yavaş ısıtılmalı ve soğutulmalıdır.
En doğrusu,genleşme oranı çok küçük olan cam veporselenden yapılmış kaliteli kapları kullanmaktır.
Yazın,sıcaktan genleşen metal çerçeveler nedeniyle gözlük camları düşüp kırılabilir.Önlem olarak,çerçeve vidaları yaz mevsmine girilirken sıkılmalıdır.
Spreyler,açılmamış konserve kutuları,gaz tüplerifazla ısınıncagenleşip patlayabilir.Bunun için sprey türleri ateşe atılmamalı,ateşin yakınına bırakılmamalıdır.Kons erve kutuları açılmadan pişirilmemelidir.Gaz tüplerinin aşırı ısınmamasına dikkat edilmelidir.
Açıklama: