Cevap:
İsim ve sıfat tamlamasının farkı nedir?
İsim ve sıfat tamlaması arasındaki farkı eklerde görebiliriz. Sıfat tamlamalarında tamlanandaki çekim ekleri silindiğinde anlam bozulmaz, değişmez. Ancak isim tamlamalarında tamlanandaki çekim ekleri silindiğinde tamlama yapı olarak bozulur. Örneğin kapı kolu yerine kapı kol denilemez.
Tamlamalar ile İlgili Özellikler
1. Tamlamalar tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki unsurdan oluşur:
evin yolu
tamlayan tamlanan
yemyeşil orman
tamlayan tamlanan
Görüldüğü gibi bir tamlamanın ilk unsuruna tamlayan, ikinci unsuruna ise tamlanan denilmektedir.
2. İsim tamlamaları isimlerden oluşur. Sıfat tamlamaları ise isim ve sıfattan oluşur.
yolun başlangıcı (isim tamlaması)
isim isim
sarı yaprak (sıfat tamlaması)
sıfat isim
İSİM TAMLAMALARI
3. İsim tamlamaları üçe ayrılır.
Belirtili isim tamlaması: Tamlayan eki olarak da bilinen ilgi eki [+(n)In] alarak oluşturulan tamlamalardır:
arabanın lastiği
ilgi eki iyelik eki
evin boya(s)ı
ilgi eki iyelik eki
Not: İlgi eki ben ve biz kelimelerine +im biçiminde gelir:
benim evim, bizim sorunumuz
Not: İlgi ekinden önce gelen kaynaştırma n’si su ve ne kelimelerinde y olarak kullanılır: suyun dibi, neyin nesi vb.
Not: Bir unsuru zamir olan belirtili isim tamlamalarında ilgi eki yerine ayrılma hâli eki ilgi eki işlevinde kullanılabilir:
evlerden biri (evlerin biri)
Not: Bazen belirtili isim tamlamalarının tamlayan kısmı bulunmaz.Böyle tamlamalara tamlayanı düşmüş isim tamlaması denir. Bu durumda, iyelik eki alan isimden önce benim, bizim, senin, sizin, onun, onların ve kendi(si) kelimeleri getirilebilir:
(Onun) Aklı bir karış havada.
(Bizim) Kapımızı herkese açtık.
O kadar çok çalışıyorsun ki hiç tükenmeyen (senin) azmine hayranım.
Not: Birçok TYT kaynağında, tamlayanı düşmüş isim tamlaması özel olarak sorulmadığında, tamlama olarak dikkate alınmamaktadır.
Belirtisiz isim tamlaması: İlgi eki yani tamlayan eki kullanılmadan yapılan isim tamlamalarıdır:
arabanın lastiği
iyelik eki
evin boya(s)ı
iyelik eki
Zincirleme isim tamlaması: İkiden fazla ismin bir araya gelmesiyle oluşan tamlamalardır:
evin duvarının rengi
kapı kolunun dayanıklılığı
soba borusunun içi
Not: Bazen isim tamlamalarının arasına sıfat, zarf vb. kelimeler girebilir. Bu durumda zincirleme isim tamlamasından bahsedilemez.
okulun çok başarılı öğrencileri
zarf sıfat
3. İsim tamlamalarının ikinci unsuru yani tamlanan mutlaka iyelik eki alır. Bu eki tamlamadan çıkardığınızda tamlamanın yapısı bozulur. Sıfat tamlamalarında ise ikinci unsura gelen ekler çıkarılsa da tamlamanın anlamı bozulmaz.
yolun tozu (yolun tozu denilemeyeceği için bu bir isim tamlamasıdır.)
el işi (el işi denilemeyeceği için bu bir isim tamlamasıdır.)
Aşağıdaki örneklerde çekim eklerini çıkarsanız da tamlamanın yapısı bozulmaz. Yani bu tamlamalar sıfat tamlamasıdır.
UMARIM YARDIMCI OLMUŞTUR
#OPTİYOLUNDA
#OPTİ
