Açıklama:
Katı Basıncı
Katı, sıvı ve gaz maddeler ağırlıkları nedeniyle temas ettikileri yüzeylere basınç uygular. Dünya'yı saran atmosferinde bir basıncı vardır. Bu basıncı oluşturan ise atmosferdeki gazların ağırlıklarıdır.
Kuvvetin kaynağı ne olursa olsun, birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvetin büyüklüğüne basınç denir. Bütün yüzeye etki eden kuvvete ise basınç kuvveti denir.
Bir küpün yerde durduğunu düşünelim. Küpün yere uyguladığı kuvvet ağırlığıdır. Bu ise G kadardır.
Cisme dış kuvvet uygulanarak yere yaptığı basınç değiştirilebilir.
1. Cisme aşağı yönde kuvvet uygulandığında, yere yaptığı basınç artar.
2. Cisme yukarı yönde kuvvet uygulandığında, yere yaptığı basınç azalır.
Katılarda basınç aşağıdaki bağıntı ile bulunur.
P = F / S
Bu bağıntıda,
P: basınç (N/m2)
F: yüzeye dik bastıran kuvvet (N)
S: cismin temas yüzey alanı (m2)
Basınç bağıntısına göre,
1. Katı cismin basıncı temas yüzeyi ile ters orantılıdır. Yani temas yüzeyi arttıkça basınç azalır, temas yüzeyi azaldıkça basınç artar.
2. Katı cismin ağırlığı ile basınç doğru orantılıdır. Cismin ağırlığı arttıkça basınç artar.
3. Temas yüzeyleri eşit cisimlerin yüzeye yaptıkları basınçlar ağırlıkları ile doğru orantılıdır.
4. Basınçları eşit cisimlerin ağırlıkları temas yüzeyleri ile doğru orantılıdır. Temas yüzeyi büyük olan cismin ağırlığı da büyüktür.
Katı cisimlerin yüzeye uyguladıkları basınç kuvvetleri cismin şekline ya da yüzey alanına bağlı değildir. Basınç kuvveti, yüzeye dik bastıran kuvvete eşittir.
Sıvı Basıncı
Sıvılar içini doldurdukları kabın şeklini alırlar. Temas ettikleri tüm yüzeylere basınç uygular. Birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete sıvı basıncı denir.
Sıvı basıncı yüzeylere dik olarak etki ettiği için su dolu bir kabın yüzeylerinden açılan deliklerden fışkıran suların ilk hareket yönleri yüzeye dik olur.
Tabanın herhangi bir noktasındaki sıvı basıncı
P=h.d.g
bağıntısı ile bulunur.
Bu bağıntıya göre,
- kap tabanındaki sıvı basıncı sıvı yüksekliği arttıkça
- kap tabanındaki sıvı basıncı sıvının öz kütlesi arttıkça artar.
- kap tabanındaki sıvı basıncı sıvının yüksekliği arttıkça artar.
İçinde sıvı bulunan kabın tüm taban alanına etki eden sıvı basıncına sıvı basınç kuvveti denir. Sıvı basınç kuvveti (F)
F= h.d.g.S
bağıntısı ile bulunur.
