Sagot :
Cevap:
Açıklama:MİTOZ :
ÜCRE VE BÖLÜNMELER / 1. Mitoz
Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir.
Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar.
Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı büyümesinden dolayı, hücre zarı sitoplâzmayla çevre arasındaki madde
alış verişi yetersiz kalır. Bu durumda hücre büyümeye devam edemez.
Hücrenin yaşamını devam ettirebilmesi için bölünmesi gereklidir.
Hücre bölünmesi; tek hücreli canlılarda üremeyi sağlarken, çok hücreli canlılarda üreme, büyüme, gelişme ve
yaraların onarımını sağlar.
Bitki hücresi ile hayvan hücresinde, hücre bölünmesinde görevli yapılar farklılık gösterir.
Not: Bazı hücreler, hücre bölünmesi geçirmezler. Bunlar; kas, alyuvar ve sinir hücreleridir.
Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda üremeyi sağlarken, çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme, yenilenme ve
yaraların onarılmasını sağlar.
Mitoz hücre bölünmesi gerçekleşmeden önce hücre gerekli hazırlıkları yapar bu durum İnterfaz (hazırlık evresi)
olarak adlandırılır.
Hazırlık evresini, çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bölünmesi takip eder. Çekirdek bölünmesi ise Profaz,
Metafaz, Anafaz ve telofaz olmak üzere 4 aşamada gerçekleşir.
İnterfaz Evresi
* Enerji üretim ve tüketimi artar.
* DNA kendini eşleyerek 2 katına çıkar.
* Organellerin etkinlikleri artar ve hücrede hacim artışı gerçekleşir.
Profaz Evresi
* Çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur.
* Kromozomlar hücrenin ekvatoruna (ortasına) doğru hareket etmeye başlar.
* Kromatin iplik şeklinde bulunan DNA, kısalıp kalınlaşarak kromozom halini alır.
Metafaz Evresi
* İğ iplikleri oluşumunu tamamlar.
* Kromozomların en belirgin olduğu evredir.
* Kromozomlar hücrenin ortasında (ekvatorda) dizilir.
Anafaz Evresi
* İğ iplikleri kısalır.
* Birbirinden ayrılan kardeş kromatinler (Kromozomun iki parçasından her birine
kromatin denir.) zıt kutuplara doğru hareket eder.
Telofaz Evresi
* İğ iplikleri kaybolur.
* Sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
* Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
* Kromozomlar incelip kısalarak, kromatin iplik haline dönerler.
2.MAYOZ:
Mayoz bölünme, Mayoz-I ve Mayoz-II olmak üzere iki aşamada gerçekleşir. Şimdi bu aşamaları sırası
ile inceleyelim.
Mayoz I
Mayoz-I aşamasında, mayoz bölünmeyi mitoz bölünmeden ayıran olaylar gerçekleşmektedir. Mayoz-I
aşamasının başında mitoz bölünmedekine benzer şekilde üreme ana hücreleri bölünme için bir hazırlık
evresi geçirirler. Bu evreleri inceleyelim.
Hücre, bölünme için gerekli hazırlıkları yapar. Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlar.
Homolog kromozomlar yan yana gelerek birbirleri üzerinde kıvrılırlar.
Kromozomlar arasında parça değişimi olur. Parça değişimi, homolog kromozomlar arasındaki gen
alışverişidir.
Parça değişimi sayesinde mayoz sonucunda oluşacak kromozomlar anne ve babanın kromozomlarından
farklı özellikte olur.
Kromozomlar hücrenin ortasına dizilir.
Homolog kromozom çiftleri birbirinden ayrılarak kutuplara çekilir. Böylece bölünme sonucu oluşacak
her bir hücrenin kromozom sayısının yarıya inmesi sağlanmış olur.
Çekirdek zarı oluşmaya başlar. Kromozomlar kromatit haline gelir.
Mayoz II
Mayoz-I'in sonucunda kromozom sayısı 2n olan ana hücreden kromozom sayısı n olan iki yavru hücre
oluşur. Böylece Mayoz-II başlar.
Çekirdek zarı yok olur. Sentriyoller zıt kutuplara giderek iğ ipliklerini oluştururlar. Kromozomlar iğ
ipliklerine tutunurlar.
Kromozomlar hücrenin ortasına dizilir.
Kardeş kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara doğru hareket eder.
Çekirdek zarı oluşmaya başlar. Kromozomlar kromatit halini alır.
Birinci mayoz sonucu 2n kromozomlu hücreden n kromozomlu iki hücre oluşurken 2. Mayoz sonucunda n
kromozomlu 2 hücreden n kromozomlu dört hücre oluşur.
Mayoz Bölünmenin Özellikleri
Üreme ana hücrelerinde görülür.
Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.
Başlangıçta 2n kromozomlu bir hücreden n kromozomlu 4 yeni hücre oluşur.
Mayoz bölünme sonunda kromozom sayısı yarıya iner.
Oluşan hücreler ana hücreden farklı kalıtsal özelliklere sahiptir.
Kromozomlarda parça değişimi (crossing over) görülür.
Mayoz bölünme: mayoz-I ve mayoz-II olmak üzere iki aşamada gerçekleşir.
Cevap:
Mayoz Bölünme
Mayoz bölünme eşeyli üreyen canlılarda meydana gelmektedir. Bu işlem sırasında ana hücre bölünmek suretiyle, üreme hücresi olan gametler meydana gelir. Gametler mayoz bölünme üzerinden oluşmaktadır. Yani gametlerin oluşması için yapılan hücre bölünmesine mayoz bölünme denmektedir.
Not: Mayoz bölünmenin temel amacı eşeyli üreyen canlılarda kromozom sayısının sabit tutmak ve kalıtsal çeşitliliğe artırmaktır.
Eşeyli üreme: Erkek ve dişi hücrelerin bir araya gelmesi ile beraber ortaya bireylerin oluşması eşeyli üreme olarak bilinmektedir. Bu konuda eşeyli üremenin temeli mayoz bölünmedir. Eşeyli üreme gerçekleştiği esnada ata canlıdan gelen kalıtsal bilgiler aynı şekilde yavru canlıya aktarılır.
Not: Eşeyli üreme üzerinden mayoz bölünme ile kalıtsal bilgiler Ata canlıdan yavru canlıya geçer. Fakat görünüş ve kalıtsal açıdan yavru canlıdan farklıdır
Mayoz bölünme iki farklı aşama üzerinden gerçekleşir. Bunlardan biri mayoz 1 ve diğeri ise mayoz 2 işlemidir. Şimdi bu aşamaları sırasıyla ele alalım ve nasıl gerçekleştiğine bakalım.
Mayoz 1:
Aşamalı olarak ele aldığımız vakit mayoz 1 şu şekilde gerçekleşir;
- Hücre bölünmek için hazırlık gerçekleştirir.
- DNA kısalıp kalınlaşmak suretiyle kromozomları meydana getirir. Bu noktada en önemli özellik parça değişimidir. Yani dünya çapında bilinen ismiyle (Crossing over) şeklindedir. Bu noktada kromozomlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Yani anne ve babadan gelen homolog kromozomlar kıvrılmak suretiyle bir araya gelir.
- Homolog kromozomlar hücrenin tam orta kısmında tek sıra halinde dizilmektedir.
- Daha sonra homolog kromozomlar zıt kutuplara doğru çekilir. Bu çekilme ile beraber kromozom sayısı yarıya düşer.
- Ardından sitoplazma bölünmesi ile beraber 2 yeni hücre oluşumu sağlanır.
- Bu işlem tamamlandıktan sonra mayoz 1 ile beraber hemen arkasından mayoz 2 aşaması başlar.
Mayoz 2:Mayoz 2 evresi daha çok mitoz bölünmeye benzer şekilde gerçekleşir.
- Kromozomlarda yer alan kardeş kromatitler birbirlerinden ayrılır.
- Bu işlem neticesinde hücreler yeniden bölünme yaşadığı için toplamda 4 hücre oluşumu sağlanır.
Böylece mayoz bölünme 1 ve 2 aşaması ile beraber biterek sonlanır.
Not: Mayoz bölünme sayesinde bitki ile hayvanlar açısından üreme oluşumu sağlanmış olur. Bu doğrultuda dişi ve erkek üreme hücreleri olan sperm ve yumurta bir araya gelmek suretiyle tekrar 2n oluşumunu sağlar.
Böylece tüm bu işlemler ile beraber aşamalar üzerinden nesiller boyunca bilgi aktarımı değişmeden kromozom sayısı korunmuş olur.Mayoz 2 evresi daha çok mitoz bölünmeye benzer şekilde gerçekleşir.
- Kromozomlarda yer alan kardeş kromatitler birbirlerinden ayrılır.
- Bu işlem neticesinde hücreler yeniden bölünme yaşadığı için toplamda 4 hücre oluşumu sağlanır.
Böylece mayoz bölünme 1 ve 2 aşaması ile beraber biterek sonlanır.
Not: Mayoz bölünme sayesinde bitki ile hayvanlar açısından üreme oluşumu sağlanmış olur. Bu doğrultuda dişi ve erkek üreme hücreleri olan sperm ve yumurta bir araya gelmek suretiyle tekrar 2n oluşumunu sağlar.
Böylece tüm bu işlemler ile beraber aşamalar üzerinden nesiller boyunca bilgi aktarımı değişmeden kromozom sayısı korunmuş olur.
Açıklama:
Mitoz Bölünme Nedir?
Mitoz bölünme, bir ana hücreden buna benzer yapı ve özelliklerde 2 yeni hücre oluşturulmasıdır. Bu bölünme şekliyle oluşan tüm hücreler birbirinin aynısıdır. Hayat boyu devam eden mitoz bölünme ile vücut hücreleri onarılır. Bu bağlamda; kemik, kalp ve böbrek gibi hücrelerde gelişme ve yapısal onarım sağlanır. Ancak tüm hücreler mitoz ile çoğalamamaktadır. Sinir hücreleri ve alyuvarların mitoz bölünme gerçekleştiremediği bilinmektedir. Gözdeki retina da bu bölünmeyle onarılamayan hücre grupları arasında yer almaktadır.
Kalıtsal çeşitlilik sağlanmaması, mitoz bölünmenin en büyük özelliklerinden biridir. Bu bağlamda yavru hücrelerdeki sitoplazma miktarı ya da organel sayısı farklı olsa da kromozom sayısı ana hücre ile aynıdır. Bir kez mitoza uğrayan hücre, bunu tekrarlayabilir.Mitoz Bölünme Evreleri ve Özellikleri
Mitoz bölünme, evreler halinde gerçekleşmektedir. Bu bağlamda mitoz bölünen bir hücrede; interfaz, karyokinez ve sitoplazma bölünmesi evreleri gerçekleşmektedir. Karyokinez içerisinde; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerine yer verilmektedir. Bu evreler içerisinde hücrede görülen değişimlerse aşağıdaki gibi detaylandırılmaktadır.
✨İyi dersler✨
Thank you for visiting our website wich cover about Fen ve Teknoloji. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.