Kelile ve Dimne eserinden hikaye özetleri şu şekildedir:
Debşelem adında bir hükümdar, halkına hizmet etmeyi çok severmiş. Gece gündüz halkı için çalışır, müreffeh bir hayatın devam etmesini sağlarmış. Çalışkan olduğu kadar eğlenceye de düşkün bir hükümdarmış. Bu nedenle sık sık eğlence tertip edermiş.
Debşelem, eğlence tertip ettiği günlerden bir gün, cömertlik konusunda bütün herkesi toplamış. Yardımlaşmaları gerektiğini söylemiş. Halkın büyük bir kısmı yoksulluktan kurtulmuş. Debşelem rüyasında bir yere gidip hazineyi keşfetmesi gerektiğini öğrenmiş.
Yola koyulmuş. Vardığı yerde bir bilgeyle karşılaşmış. Bilge hikmetli sözler söylemiş. Birbirlerini çok sevmişler. Koyu bir muhabbet etmişler. Zaman geçmiş. Debşelem hazineyi unutmuş. Bilge ona hazineye hatırlatmış.
Debşelem arama çalışmalarını başlatmış. Bir gömü ve vasiyet bulmuş. Bir tercüman getirtip vasiyeti okutmuş. Vasiyette bir hükümdar Debşelem ve yolculuğundan bahsediyormuş. Debşelem çok etkilenmiş, bütün gömüyü dağıtmış ve vasiyetteki hikayelerin peşine düşerek insanlara yardım etmeye devam etmiş.
