ASTRONOT Bir uzay aracının pilotu ya da teknik ve bilimsel donanımının sorumlusu olarak uzay
yolculuğuna çıkan kişilere astro*not denir "Yıldız gezgini" anlamındaki bu sözcüğün Rusça'daki karşılığı ise "evren gez*gini" anlamındaki kozmonoftur Uzayda yol*culuk yapan ilk insan, Sovyet kozmonotu Yuri Gagarin oldu Gagarin 12 Nisan 1961'de çıktığı bu yolculuğunda, Dünya çevresindeki dolanımını yaklaşık 90 dakikada tamamla*mıştı
Bir uzay uçuşunun özel koşullarına insan vücudunun dayanıp dayanmayacağı bilinme*diği için, ilk uzay yolculukları astronotlar için bilinmeyen bir tehlikeye atılmak demekti Oysa bugün insanlı uzay uçuşları neredeyse sıradan bir yolculuk haline gelmiştir Artık astronotlar düzenli olarak uzay yolculuğuna çıkıyor ve gelip geçici rahatsızlıklar dışında hiç yakınmadan aylarca uzayda kalabiliyorlar Ama bu gelişme, uzay yolculuklarının tehli*keli olmaktan çıktığı anlamına gelmez Uzay çağının başlamasından bu yana birçok Sovyet ve Amerikan astronotu yaşamını yitirdi 1986'da, uzay mekiği Challengefm fırlatıldık*tan kısa bir süre sonra patlaması ve içindeki yedi ABD'li astronotun ölmesi en büyük kazalardan biriydi
ABD'nin uzaya fırlattığı Mercury, Gemini ve Apollo ile SSCB'nin fırlattığı Vostok gibi ilk insanlı uzay araçları, komuta ve hizmet modüllerine iki-üç kişinin ancak sığabildiği küçük boyutlu uzay araçlarıydı Üstelik bun*lar yalnız W kez kullanılabiliyordu SSCB'de, yakın zamana kadar kozmonotları uzay üssü ile yörünge arasındaki gidiş ve dönüş yolcu*luklarında taşıyan Soyuz uzay araçları da gene tek bir uçuşluk, küçük araçlardı Ama Dünya çevresindeki yörüngesine oturtulan Salyut uzay istasyonlarında, kozmonotlara ayrılan bölüm çok daha geniş ve rahattı Bugün ABD'li astronotlar uzay yolculukları*na uzay mekiği denen bir araçla çıkarlar Uzay mekiği daha çok uçağı andıran, delta kanatlı bir yörünge aracıdır ve astronotlar yolculuğun büyük bölümünü evlerindeymiş gibi rahatça dolaşarak geçirebilirler Uzay mekikleri tıpkı bir uçak gibi yere inebilir ve ilk uzay araçlarından farklı olarak yeniden kullanılabilir
Astronotların Seçimi ve Eğitilmesi
İlk uzay uçuşlarında görevlendirilen astronot*ların çoğu, tehlike anında hızla karar verip uygulayabilmek üzere eğitilmiş, uçuş deneyi*mi fazla olan deneme pilotlarıydı Çünkü bilinmeyen bir dünyaya atılan bu ilk adımlar*da astronotların seçimi çok önemliydi Bugün uzay eskisi kadar bilinmeyenle dolu olmadığı için, astronotların mutlaka uzman pilot olma*ları gerekmez Örneğin uzay mekikleriyle yapılan yolculuklara pilot astronotların yanı sıra uçuş deneyimi olmayan bilim ekibi de katılır Böylece pilotlar aracı yönlendirirken, bilim ekibi de programın öngördüğü bilimsel araştırmaları yürütür
