Kurulduğu Yer: Hunlar, Orhun-Selenga ırmakları ve Ötüken bölgesinde yaşamışlardır.
Kapladığı alan: Kuzeyde Sibirya; güneyde Tibet, Keşmir; doğuda Büyük Okyanus; batıda Hazar Denizi (18.000.000 km2).
Başkent: Ötüken
Kurucusu: Hunlar’ın bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır (Tuman). Teoman M.Ö.220 tarihinde
Hun devletini kurdu.
Yükselmesi: Teoman’dan sonra yerine oğlu Mete (Mau-cun) geçti.(M.Ö 209)Onun teşkilatçılığı sayesinde devlet kuvvetlenmiş ve genişlemiştir. Mete, Hunlar arasında birliği sağladıktan sonra Moğolları ve diğer kavimleri itaat altına almıştır.
Mete, Çinlileri de vergiye bağlamıştı.
Not: Mete Han; Devleti en geniş sınırlarına ulaştırmıştır, tüm Türkleri tek bir bayrak altında toplamış, orduyu onlu sisteme göre düzenlemiştir.
UYARI: Mete Han, Çinin kalabalık bir nüfusa sahip olmasından dolayı burayı işgal edip yerleşmenin Türkleri asimile edeceğini düşünerek vergiye bağlamayı tercih etmiştir.
Zayıflaması: Mete Han’dan sonra yerine oğlu Ki-ok geçti. Ki-ok’un Çinli bir prensesle evlenmesi ve devletin ileri gelenlerin Çin ipeklerine düşkün olmaları, lükse dalmaları nedeniyle devlet zayıfladı. Bu durum Çinlilerin Hun devleti üzerindeki etkilerini artırdı.
Yıkılışı: Nihayet Hun devleti MÖ: 58 yılında güney ve batı Hunları olmak üzere ikiye ayrıldılar. Batı Hunları MÖ: 35 yılında Çinlerin egemenliğine girdi.
M.S:48 yılında güney Hunlar, kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrıldılar. Kuzey Hunları M.S.150 yılında Sien-pi’ler tarafından yıkıldı. Güney Hunları ise M.S.220’da Çin egemenliğine girdi.
Not: Kuzey Hunlarından bir grup, Çin egemenliğine girmektense göç etmeyi tercih ederek Avrupa’ya gittiler.
UYARI: 1- Çinliler ile Türkler arasındaki mücadelenin temel konusu ipek yolunun egemenliğidir.
2- Hunlar, tarihte ilk defa bütün Türkler’i tek bir bayrak altında toplamışlardır.
3- 3- Hunlarla ilgili ilk bilgiler, MÖ: 318 yılında Çin ile yapılan bir antlaşmaya dayanmaktadır.
4- 4- Çinliler, Hun akınlarını durdurmak için MÖ:214 yılında Çin Seddini yaptılar.
5- 5- Mete Han ilk defa orduda onlu sistemini oluşturdu.
6- 6- Türklerin bilinen ilk teşkilatlı devletidir.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/213711-asya-hun-devleti-hakkinda-bilgi-verir-misiniz.html#ixzz2HslZZJdp
