Sagot :
Üç ana kayaç türünden (tortul kayaçlar, magmatik kayaçlar, metomorfik kayaçlar ya da Başkalaşım kayaçları) biri olan tortul kayaçlar, yeryüzünde çok görülen kayaçlardır
Kimyasal Tortullar
Kimyasal yoldan çözünmeye uğrayan kayalardan geçen sular bünyelerine çözünmüş hâlde çeşitli klorür, sülfat ve bikorbonatlar taşır. Bu maddeler, özellikle sığ göi ortamında suyun buharlaşması ile çökelir. Bu çökelme sonucunda kimyasal tortul kayalar oluşur. Örneğin, sularda çözünmüş hâlde taşınan bikarbonatlar, suların buharlaştığı ortamlarda traverten ya da kalker tüfü hâlinde birikir. Mağaralarda tavandan sızan kireçli suların buharlaşması ile sarkıt, tabana damladıktan sonra buharlaşması sonucu dikit, yayıldıkları sahalarda buharlaşması ile travertenler oluşur. Aynı şekilde çözünmüş hâlde silis taşıyan suyun buharlaşması ile çakmaktaşı, sileks, japs ve gayzeritler meydana gelir. Sıcak iklim şartlarında kapalı olan havzalarda tuzlu ve alkali maddelerin birikmesi sonucu çoğunlukla kimyasal tortul kayalar oluşur. Böyle havzalarda buharlaşma ile birlikte önce jips, daha sonra anhidrit ve kaya tuzu teşekkül eder.
Deniz ve okyanus havzalarında yüzer hâlde bulunan kireçlerin, suda çözünmüş hâlde bulunan kireçle birlikte çökelmesi sonucu çeşitli karbonatlı yani kireçli çökeller (çamurlar) hasıl olur. Ancak, çökelme esnasında ortamda bulunan magnezyum, silis, demir gibi maddeler de çamurlara karışır. Dağ oluşumu (orojenez) sırasında bu çökellerin sıkışması ve taşlaşması ile bilhassa dağ kuşaklarında görülen binlerce metre kalınlığında kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı, silisli kaya grupları bulunur. Ayrıca bu oluşum esnasında bunların içerisinde bulunan organik kalıntılar da taşlaşır.
Fiziksel TortullarKayaçların parçalanması ile oluşan kırıntılı malzemelerin oluşturduğu kayaçlardır.Başlıcaları:konglomera,kum taşı ve kil taşıdır
Organik TortullarBitki ya da hayvan kalıntılarının belli ortamlarda birikmesi ve zamanla taşlaşması sonucu oluşur. Organik tortul taşların en tanınmış örnekleri mercan kalkeri, tebeşir ve kömürdür.
Mercan KalkeriMercan iskeletlerinden oluşan organik bir taştır. Temiz, sıcak ve derinliğin az olduğu denizlerde bulunur. Ada kenarlarında topluluk oluşturanlara atol denir. Kıyı yakınlarında olanlar ise, mercan resifleridir.
TebeşirDerin deniz canlıları olan tek hücreli Globugerina (Globijerina)’ların birikimi sonucu oluşur. Saf, yumuşak, kolay dağılabilen bir kalkerdir. Gözenekli olduğu için suyu kolay geçirir.
KömürBitkiler öldükten sonra bakteriler etkisiyle değişime uğrar. Eğer su altında kalarak değişime uğrarsa, C (karbon) miktarı artarak kömürleşme başlar. C miktarı % 60 ise turba, C miktarı % 70 ise linyit, C miktarı % 80 – 90 ise taş kömürü, C miktarı % 94 ise antrasit adını alır.
Thank you for visiting our website wich cover about Coğrafya. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.