Felsefenin Müslümanlar arasında tanınmasında ve benimsenmesinde büyük görevler yapmış olan Türk filozoflarının ve siyasetbilimcilerinden Fârâbî'nin (874-950), fizik konusunda dikkatleri çeken en önemli çalışması, Boşluk Üzerine adını verdiği makalesidir. Fârâbî'nin bu yapıtı incelendiğinde, diğer Aristotelesçiler gibi, boşluğu kabul etmediği anlaşılmaktadır. Fârâbî'ye göre, eğer bir tas, içi su dolu olan bir kaba, ağzı aşağıya gelecek biçimde batırılacak olursa, tasın içine hiç su girmediği görülür; çünkü hava bir cisimdir ve kabın tamamını doldurduğundan suyun içeri girmesini engellemektedir. Buna karşılık eğer, bir şişe ağzından bir miktar hava emildikten sonra suya batırılacak olursa, suyun şişenin içinde yükseldiği görülür. Öyleyse doğada boşluk yoktur. Ancak, Fârâbî'ye göre ikinci deneyde, suyun şişe içerisinde yukarıya doğru yükselmesini Aristoteles fiziği ile açıklamak olanaklı değildir. Çünkü Aristoteles suyun hareketinin doğal yerine doğru, yani aşağıya doğru olması gerektiğini söylemiştir. Boşluk da olanaksız olduğuna göre, bu olgu nasıl açıklanacaktır? Bu durumda Aristoteles fiziğinin yetersizliğine dikkat çeken Fârâbî, hem boşluğun varlığını kabul etmeyen ve hem de bu olguyu açıklayabilen yeni bir varsayım oluşturmaya çalışmıştır. Bunun için iki ilke kabul eder: 1. Hava esnektir ve bulunduğu mekanın tamamını doldurur; yani bir kapta bulunan havanın yarısını tahliye edersek, geriye kalan hava yine kabın her tarafını dolduracaktır. Bunun için kapta hiç bir zaman boşluk oluşmaz. 2. Hava ve su arasında bir komşuluk ilişkisi vardır ve nerede hava biterse orada su başlar. Fârâbî, işte bu iki ilkenin ışığı altında, suyun şişenin içinde yükselmesinin, boşluğu doldurmak istemesi nedeniyle değil, kap içindeki havanın doğal hacmine dönmesi sırasında, hava ile su arasındaki komşuluk ilişkisi yüzünden, suyu da beraberinde götürmesi nedeniyle oluştuğunu bildirmektedir. Yapmış olduğu bu açıklama ile Fârâbî, Aristoteles fiziğini eleştirerek düzeltmeye çalışmıştır. Ancak açıklama yetersizdir; çünkü havanın neden doğal hacmine döndüğü konusunda suskun kalmıştır. Bununla birlikte, Fârâbî'nin bu açıklaması, sonradan Batı'da Roger Bacon tarafından doğadaki bütün nesneler birbirinin devamıdır ve doğa boşluktan sakınır biçimine dönüştürülerek genelleştirilecektir. İNGİLİZCE CEVRİLİCEK HEPSİ



Sagot :

Recognition and adoption of the philosophy of Muslims of Turkish philosophers who have major tasks and siyasetbilimcilerinden Fârâbî (874-950), the most important work in physics attracts attention, he called on the article by a space. Fârâbî examined in this work, other Aristotelesçiler, as is understood that the gap does not accept. According to Farabi, if a bowl, which is filled with water in a bowl, submerged nozzle facing down if you are not enter any water into the bowl, because the air is a body that prevents the ingress of water and fills the entire container. On the other hand, if the mouth of a bottle if dumped after absorption of a quantity of air, the water is rising in the bottle. So there is a space in nature. However, According to Farabi, the second experiment, the rise of the water in the bottle upwards is not possible to explain the physics of Aristotle. Because the natural movement of the water towards the place of Aristotle, said that there should be downwards. According to a space that is just as impossible, this phenomenon will be explained how to? In this case, failure physics of Aristotle, Farabi attention, and do not accept the existence of void and a new hypothesis can explain this phenomenon as well as worked to create. To do so, accept the two principles: 1 Where the air is flexible and will fill all the space, ie half of the drain if the air in a container, the remaining air will fill every part of the vessel again. A container for it to occur in the space. 2. There is a neighborhood relationship between air and water, and where there was no water begins to run out of air. Farabi, these two principles are at work in the light of the rise of the water in the bottle, not the desire to fill the gap, the natural volume of air inside the container during rotation, because of the neighborhood relation between air and water, the water formed in the report due to take along. With this statement made by Farabi, criticizing the physics of Aristotle tried to fix it. But the explanation is inadequate because the volume of air is returned to natural causes has remained silent about. However, this explanation Fârâbî later by Roger Bacon in the West, nature, space and nature avoids all objects in the form of a continuation of each other genelleştirilecektir converted. ALL ENGLISH CEVRİLİCEK