3 sayfalık bi edebi metinim var kelimeleri yapı bakımından incelemem gerekiyo yardımcı olur musunuz?



Sagot :

2 Sayfalık Her Hangi Bir Metinde Fiillerin çatı Bakımından Incelenmesi

FİİLLERDE YAPI

Fiiller yapı bakımından üçe ayrılır: Basit – Türemiş – Birleşik 

1- Basit Fiil:

Yapım eki almamış, başka bir kelimeyle de birleşmemiş olan (sadece çekim eki alan) fiillere Basit Fiil denir

Öğretmene bunu sordum
Sor-du-m ( kip ve kişi ekleri çıkartıldıktan sonra geriye kalan kısım kök haldeyse ve yapım eki almadıysa fiil basittir)

Öğretmene bunu sordurdum
Sor-dur-du-m (kip ve kişi eki çıkartıldıktan sonra geriye “sordur(mak)” fiili kalır Ancak fiilin kökü “sor(mak) fiilidir, “-dur” yapım ekini almıştır Bu sebeple fiilimiz türemiştir)

Ör: Geldim, yazacaksın, okumalılar, sevmeyeceğim, kıvırdı, çeviriyor, kavuşursun

(bu örneklerde kip ve kişi eklerini çıkardıktan sonra kök halinde basit fiiller kalır

2- Türemiş Fiil: 

Fiil yada isim soylu kelimelere yapım eki getirilerek yapılan fiillerdir Kip ve kişi eki atıldıktan sonra yapım eki almış bir gövde geriye kalır

Okula gelince çok rahatladım
Rahat-la-dı-m (rahat, isim köküdür “–la” yapım ekini alarak fiil olmuştur)

3- Birleşik Fiil:

En az iki kelimenin birleşmesiyle oluşan fiillerdir Üç ayrı şekilde birleşik fiil oluşturulur

A- Yardımcı Fiille Oluşan Birleşik Fiil

Bir isim ve bir fiilin birleşmesiyle oluşur İsmi fiil durumuna getiren fiile yardımcı fiil denir
Yardımcı fiiller “etmek, olmak, eylemek, kılmak” fiilleridir

Örnek: 

Derslerimize dikkat etmeliyiz 
Bu güne kadar çok sabretti
Hayat bize zehir oldu
Son maçı da kaybettik

Not: Olmak ve etmek yardımcı fiilleri, asıl fiil olarak da kullanılabilir

Bu yıl kirazlar erken oldu (asıl fiil) 
İşler yetişince herkes memnun oldu (Yrd Fiil)

Bu ev bu kadar eder mi? (asıl fiil)
Adam yapacağı işleri tarif etti (Yrd Fiil)


B- Kuralı Birleşik Fiiller

İki fiilin birleşmesiyle oluşan fiillerdir Dörde ayrılır

1- Yeterlilik Fiili, 
2- Tezlik Fiili, 
3- Sürerlik Fiili, 
4- Yaklaşma Fiili




1- Yeterlilik Fiili 

Bir fiile “(a)bil, (e)bil” fiilinin getirilmesiyle oluşur Fiile yeterlilik anlamı kazandırır

Sana her şeyi anlatabilirim
Beni birazcık olsun dinleyebilirisin

“(a)bil, (e)bil” cümleye yeterlilik anlamı dışında olasılık, ihtimal anlamı da katabilir 

Yarın burada olmayabilirim
Sınavda zor sorular çıkabilir

Yeterlilik fiilinin olumsuzunda, “(a)bil, (e)bil” fiilinin “bil-“ kısmı düşer, (a) kalır 

Yapabilirim(Olumlu- yeterlilik)
Yapamam (olumsuz – yeterlilik)

tutabilirim (olumlu- yeterlilik)
tutamam (olumsuz –yeterlilik)

Yeterlilik fiilinin olumsuzu da birleşik fiildir 


2- Tezlik Fiili 

Bir fiile “(i-ı-u-ü)ver-” fiilinin getirilmesiyle oluşturulur Bahsedilen eylemin çabucak gerçekleştirildiği anlamını taşır

Bak-(ı)ver-di
dalıveriyoruz
atıvermiş
kaçıveriyorlar

Testteki tüm soruları çözüverdi
Ne olur sanki yarın tatile çıkıversek

Olumsuzu: söyleyiverin- söyleyivermeyin / söylemeyiverin

3- Sürerlik Fiili

Bir fiile “-(e)gel, -(e)kal, -(e)dur” fiillerinin getirilmesiyle oluşur Cümleye süreklilik ve devam etme anlamı katarlar

Ol-agel-mek
gidedurmak
şaşakalmak

Bu türkü böyle söylenegelir
Arkadaşları gidince tek başına kalakaldı

Sürerlik fiilinin olumsuzu yapılamaz 

4- Yaklaşma Fiili

Fiile getirilen “-(e)yaz-” fiili ile yapılır Bahsedilen fiilin gerçekleşmediği ama gerçekleşmeye çok az kaldığı anlamına gelir

Düş-eyaz-dı-m
kırılayazdı

Küçük kız korkudan öleyazmış
Burada soğuktan donayazdık


Yaklaşma fiilinin olumsuzu yapılamaz



C- Kaynaşıp Kalıplaşmış Birleşik Fiiller

Birden fazla kelimenin anlamca kaynaşarak, kalıplaşarak oluşturduğu, genellikle deyim halinde olan birleşik fiillerdir

Bu şekilde davranarak ateşle oynuyorsun
Çok ilginç fikirler ileri sürüyor
Annesi onu dört gözle bekliyordu
Kimi zaman hayallere dalardı

Kaynak: http://www.forumlord.net/misafir-soru-ve-cevaplari/64546-bir-metin-uzerinde-kelimelerin-yapi-bakimindan-incelenmesi.html#ixzz2GvsK2ceb

zorlandığın kelimeleri yazarsan yardımcı oluruz ..

En İyi Yanıt Seçersen Sevirim ...