yer adları efsane antolojisi



Sagot :

YER ADLARI EFSANELERİ ANTOLOJİSİ 

Uşak 
Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir. Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir. 

Urfa 
Eski adı "Orhoe veya Orhai"dir. Daha sonra Araplar tarafından "R"ya çevrilmiştir. 

Tekirdağ 
Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır. 

Tokat 
Eski adı "komana Pontika"idi. Tokat adının Pontika adının halk arasında değişmiş şeklidir. 

Trabzon 
"Trapezus" sözcüğünden gelir. Anlamı dörtköşe'dir. 

Tunceli 
Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir. Yani tunç ülkesi demektir. 

Sakarya 
Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır. 

Samsun 
Eski adı "Amisos"dur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmişidir. 

Sivas 
adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır. 

Siirt 
Rivayete göre Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir. 

Rize 
Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır. 

Ordu 
Eski adı "Kotyora"dır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır. 

Niğde 
İlkçağda bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler. Arap kaynakları şehre "Nekide veya Nikde" demişlerdir. Halk ise şehre Niğde adını vermiştir. 

Nevşehir 
On sekizinci yüzyıla kadar şehir bir köydü ve adı "Muşkara" idi. Daha sonra Nevşehirli Damat İbrahim Paşa köyünü geliştirdi ve yeni şehir anlamında Nevşehir adını verdi. 

Malatya 
Hititler döneminde buranın adı "Meliddu"dur. Halk tarafından Malatya olarak değiştirilmiştir. 

Manisa 
Yunanca Magnesya'dan gelmiştir. Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler. 

Mardin 
Mardin adı Süryanice'de Marde'den geldiği rivayet edilir. Romalılar "Maride" Araplar ise "Mardin" adını vermişlerdir. 

Muğla 
Eski adı "Mobolla"dır. Türkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir. 

Muş 
Bir rivayete göre Süryanice'deki suyu bol anlamına gelen Muşa'dan diğer bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu "Muşet"den gelmiştir. 

Karaman 
İlk ismi Laranda'dır. Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi. Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi. 

Kahramanmaraş 
Asıl adı Markasi'dir. Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir. Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından Meclis tarafından 11 Şubat 1922'de "Kahraman" ünvanı verildi. 

Kars 
MÖ: 130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre Kars adı verilmiştir. Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yününden yapılan elbise veya şal kuşağı anlamına gelir. 

Kastamonu 
Şehrin eski adı "Tumana"dır. Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim yerleşmiştir. İşte Kastamonu Gas ve Tuman'ın birleşmesinden meydana gelmiştir. 

Kayseri 
Romalılar Mazaka adlı şehiri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani İmparator şehri anlamına gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayılmıştır. 

Kırşehir 
Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur. 

Kocaeli 
Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi. 


Edirne 
Romalılar döneminde İmparator Hadrianus tarafından kurulduğu için şehir "Hadrianopolis" adını alır. Hadrianus'un şehri anlamına gelen bu sözcuk, sonradan değişimlere uğrayarak Edirne halini aldı. 

Elazığ 
Erzincan ovasından adını alır. Ezirgan diye halk tarafından söylenir. Buranın eski adı Eriza'dır. 

Erzurum 
Ardı Rum kelimesinden gelir. Yani Rum toprağı demektir. Diğer bir rivayete göre de Selçuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir. Erzen darı demektir. Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır. 

Eskişehir 
Eski adı Doylaion'dur. 1080 yılında Türkler burayı ele geçirdi. 1175 yılında burasını Bizans geri aldı. Kılıçarslan bu şehri daha sonra geri alınca, ona "Bizim eski Şehrimiz" anlamına gelen Eski Şehir adını verdi. 

Denizli 
deniz-ili kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. İl eski Türkçe'de ülke, memleket anlamına gelir. Yenideniz memleketi denilir. Bir diğer rivayete göre de kelimenin aslı domuz-ili'dir. Bu da bölgede domuz çokluğundan kaynaklanmaktadır. 

Çanakkale 
Marmara ve Ege denizlerini birleştiren Boğaz'daki şehir ve kasabaların en büyüğü ve il merkezidir. Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur. Burada denizin şekli tıpkı bir çanağı andırır. Bugünkü ismini buradan alır. 

Çankırı 
İlkçağda "Gangra" kalesinin eteğinde kuruldu. İsmini Gangra kalesinden alan Çankırı'ya yakın zamana kadar Çangırı ve Çenğiri deniliyordu. 

Çorum 
Rivayete göre Çoğurum kelimesinden türetilmiştir. Bu da bölgede zamanında Rumların çoğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır. 

Bursa 
Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başkentidir. Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusias'ın adı verildi. (MÖ:IIyüzyıl) 

Burdur 
Eski adı Askaniya'dır. İsmini yanında kurulmuş olduğu Burdur gölünden alır. 

Bolu 
Önceleri Bithynion Romalılar döneminde ise Claudiopolis adı verildi. Türkler burayı alınca Claudiopolis sözcüğünü kısaltıp sadece polis dediler. Daha sonra bu da halk dilinde değişeret Bolu oldu. 

Bitlis 
Kimi tarihçilere göre, "Bageş" ya da "Pagiş" sözcüklerinden türemiştir. Kimilerine göre de Büyük İskender'in komutanı "Lis" ya da "Badlis" burada bir kale kurmuş. Bitlis sözcüğü bu komutanın isminden kaynaklanıyormuş. 

Bingöl 
Burada bulunan bir çok gölden dolayı bu isim kendisine verilmiştir. 

Bilecik 
Bizanslılar döneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı. Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak değiştirdi. 

Bayburt 
Eldeki kaynaklara göre kasabanın ortaçağdaki adı "Paypert" ya da "Pepert" idi. Bayburt adı buradan gelmektedir. 

Yer adları ilginç tarihi bilgileri taşıyabilen bilgi depocukları olarak görülmelidir.

Özellikle örneğin İstanbul gibi tarih boyunca el değiştirmiş şehirlerin o isimleri nasıl aldıkları, ondan önce hangi adlarla çağrıldıklarını bilmek önemlidir.

Ayrıca ülkemizde bize gayet Türkçe gelen il isimlerinin aslında hangi Anadolu medeniyetlerinden kalma olduğunu öğrenseniz şaşırırsınız. :)

Ülkemizdeki yer adlarıyla ilgili bilgileri etimoloji kitaplarında bulabilirsiniz. Diğer efsaneleri ise okul kütüphanesi veya il halk kütüphanesindeki kaynaklardan, ansiklopedilerden, veya internetten araştırabilirsiniz. Ayrıca bu hususta bilgili yakınlarınız varsa onlardan da bilgi veya kaynak tavsiyesi alabilirsiniz.

Ama direkt "yer adları" çok geniş bir kavram olduğu için ilk başta yelpazeyi biraz daraltıp öyle araştırmaya başlamanızı öneririm.