coğrafya çağlar ve özellikleri



Sagot :

İlkçağ (Eskiçağ)
Çağın başlarında "Site"de denen şehir devletçikleri hâkimdi.

Krallık ve mutlak monarşiler yönetim şekli olmuştur. Eski Yunanistan'da bazı demokratik uygulamalar da başlamıştır.

Daha sonra merkezi imparatorluklar görüldü.

Hukuk kuralları yazıya geçirilmiş, yazılı kanunlar ve anayasalar düzenlenmiştir.

Halk sınıflara ayrılmış, sosyal sınıf farklılıkları toplum yapısını önemli ölçüde etkilemiş, kölelik belirleyici etken olmuştur.

Genel olarak ekonominin temeli tarım ve hayvancılığa dayalıydı.

Bunun yanında kara ve deniz ticareti de yapılmaktaydı.

İyonlar ve Fenikeliler gibi topluluklar uzak bölgelerde kolonicilik yapmışlardır.

En önemli ticaret yolları "İpek yolu" ve "Baharat yolu" idi.

Ekonomide değiş- tokuş usulü değişmiş, değişim aracı olarak para kullanılmaya başlanmıştır

Çok tanrılı dinler yaygındı.

Fakat Musevilik ve Hıristiyanlık dinleri de bu dönemde ortaya çıktı.

Dönemin sonlarına doğru Roma, Hristıyanlığın yayıcısı haline gelmiştir.
Toplumlararası etkileşim sınırlıydı.

Sümerler 'in çivi, Mısırlıların da hiyeroglif (Resim) yazısının yanında Fenikeliler ilk alfabeyi oluşturmuşlardır.

Yazı ve kâğıdın kullanılmasıyla kültürel etkileşim hızlandı.

Modern bilimlerin temeli atılmış, özellikle Anadolu bilim merkezi olmuştur

Ortaçağ
Kavimler Göçü, Avrupa'nın siyasi, sosyal, dini, bilimsel ve ekonomik yapısında çok önemli değişikliklere yol açmıştır.

Merkezi krallıklar zayıflamış, feodalite (derebeylik) rejimi doğmuştur.

Avrupa'da feodalite rejimi hâkimdi. Doğu'da ise merkezi imparatorluklar vardı.

Doğu ve Batı medeniyetleri arasındaki en önemli savaşlar "Haçlı Savaşları" idi.

İngiltere'de demokratik hareketler sonucunda Büyük Şart (Magna Carta) imzalanmış, Meşrutiyete geçişe ortam hazırlanmıştır.

Bizans, Selçuklu, Emevi, Abbasi, Sasani ve Osmanlı devletleri, bu çağda etkili olan devletlerdir. Özellikle Bizans, tüm Ortaçağ boyunca varlığını sürdüren tek devlettir.

İngiltere ile Fransa arasında yaşanan Yüzyıl Savaşları, Osmanlı Devleti'nin batıda ilerlemesinde ve İstanbul'u olmasında kolaylaştırıcı etken olmuştur.
Köleliğe bağlı toplumsal yapı değişmiştir.

Avrupa'nın bugünkü etnik yapısı oluşmaya başlamıştır.

Avrupa'da sınıf farklılıkları vardı. Doğu'da ise İslam topluluklarında sınıf farklılıkları yoktu.
Ekonomide toprağa bağlı yapı ön plana çıkmıştır.

Akdeniz ticareti Avrupalılar lehine canlandı.
Avrupa'da Hıristiyanlık, Doğu'da ise İslamiyet devletlerin temel politikalarını yönlendirdi.

İslam kültür ve uygarlığı en parlak dönemini yaşadı.

Avrupa'da ise "Skolâstik Düşünce" hâkimdi.

Batı Hıristiyan dünyasının İslam dünyası üzerine düzenlediği Haçlı Seferleri sonucunda, doğudan etkilenen Avrupa'da bilimsel ve kültürel aydınlanma başlamıştır.


Yeniçağ

Avrupa'da feodalite güç kaybetti ve merkeziyetçi krallıklar güç kazandı.

Doğu'da Osmanlı Devleti önce yükselme, daha sonra da duraklama ve gerileme dönemlerini yaşadı.

A.B.D kurulmuş, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi yayınlanmış, cumhuriyet yönetimine geçilmiştir.
Avrupa'da Ortaçağ'daki sınıf farklılıkları değişime uğradı.
Coğrafi Keşifler sonucunda Avrupa ekonomik açıdan güçlendi.

Avrupa'nın Osmanlı Devleti'ne ekonomik açıdan bağımlılığı sona erdi.

Sömürgecilik ortaya çıktı.

Önce Portekiz ve İspanya ile başlayan sömürgecilik, çağın ortalarına doğru İngiltere ve Fransa'nın etkinliğiyle geniş boyutlara ulaşmıştır

Coğrafi keşifler ile , Hıristiyanlık yayılmıştır.

Avrupa'da "Reform" Reform hareketleriyle Hıristiyanlık yeniden yorumlanmış, kilise ve din adamlarının etkisi azalmış, yeni mezhepler doğmuş, laiklik kavramı oluşmaya başlamıştır.

Avrupa'da kâğıt ve matbaanın kullanılmasıyla yeni fikirlerin yayılması kolaylaştı.

Avrupa'da kültür seviyesi yükseldi.

Rönesans hareketleriyle Avrupa kendini yenilemiş, eski kültürüyle barışmış, bilim-sanat ve düşüncede özgürlük başlamıştır.

Ortaçağın siyasi, sosyal, bilimsel ve ekonomik anlayışları değişmiş, aydınlanma başlamıştır


Yakınçağ

Avrupa'da Fransız ihtilâli sonucunda milli devletler kurulmaya başladı.

Osmanlı Devleti dağılma dönemine girdi.

İhtilalle birlikte; İnsan hakları, demokrasi, laiklik ve cumhuriyet kavramları mevcut rejimlerin çoğunun değişmesinde etkili olmuştur. Meşrutiyet ve Cumhuriyet rejimleri yaygınlaşmıştır. Dünya'da demokratik yönetimler yaygınlaştı.

Dünya savaşları ortaya çıktı.

Fransız İhtilali sonucunda eşitlik düşüncesi yaygınlaştı

Sanayi İnkılâbı nedeniyle hammadde ve pazar ihtiyacı ortaya çıktı.

Kapitalizm, liberalizm, sosyalizm gibi sosyo - ekonomik sistemler görüldü.

Avrupa'da lâik düşünce, laik hukuk kuralları ve yönetimler etkili olmaya başladı. 




A) TAŞ DEVRİ

1. Yontmataş Devri: 

En uzun süre yaşanan çağdır. Tüketici insan ve insan toplulukları kaba taşlan yontup silah, araç ve gereç olarak kullanmışlardır. Avcılık ve toplayıcılıkla geçinen bu dönemin insanları doğadan doğrudan yararlanmışlardır, iklim değişince (Buzul devri) mağaralara sığınmışlardır. Tarih bilimini aydınlatan ilk belgeler buralardan elde edilmiştir. Mağara duvarlarına resimler yapmışlar, ateşin kullanılmasıyla ısınmışlar, aydınlanmışlar, vahşi hayvanların saldırılarından korunmuşlar, kısaca doğaya egemen olmaya başlamışlardır.


2. Cilalıtaş (Yenitaş) Devri: 


Doğaya egemen olmaya başlayan insanoğlu silah, araç ve gereçlerini daha düzenli yapmaya başladı. Yerleşik yaşama geçildi. Köyler, kentler kurulmaya başladı, işb**ümü doğdu. Tarım, hayvancılık, seramikçilik, dokumacılık işkolları doğdu. Önceden sazdan ve kamıştan yapılan kulübelerin yerine ker*** ve taştan evler yapılmaya başlandı. İnsanlar, bu dönemde üretici duruma geldi.

B) MADEN DEVRİ

1. Bakır Devri: 


Yenitaş çağı sonlarında önce altın, gümüş gibi madenler bulundu. Doğada çok ve saf olarak bulunan bakırın elde edilmesiyle silah, araç ve gereçleri bakırdan yapılmaya başlandı.

2. Tunç Devri: Bakırdan yapılan silah, araç ve gereçlerin çabuk bozulması nedeniyle, bakırla kalay karıştırılarak tunç elde edildi ve daha dayanıklı silah, araç ve gereçler yapılmaya başlandı.
3. Demir Devri: Demirin elde edilmesi insanlığın ilk önemli buluşları arasında yer alır. Üretim araç ve gereçleri daha dayanıklı ve kullanışlı yapılmaya başlandı. Dönemin sonlarında yazı bulundu. Devlet anlayışı bu devirde doğdu.