Bilgi teorisi bilginin mahiyeti, kaynağı değe-156ri ve sınırını inceleyen felsefe dalıdır. Gnoseo-loji bu bakımdan ontolojinin karşıtı bir anlamı ihtiva eder. Ontoloji doğrudan doğruya varlığın bir kavramı olurken, gnoseoloji anlamında bilgi teorisi varlık hakkındaki bilginin teorisi demektir. Epistemoloji anlamında bilgi teorisinden de farklılık gösterir. Gerçekten epistemoloji, bilimlerin başvurduğu kavram, yöntem, İlke ve varsayımları a posteriori (de-neysonrası) bakımdan inceler; bilimlerin gerçek ve tarihi gelişimini araştırır, dolayısıyla bilim felsefesiyle yakınlık gösterir. Bunakarşılık gnoseoloji, bilgi faaliyetinin veya yeteneğinin genci ve a pıioıi (önsel) bir çözümlemesi şeklinde ortaya çıkarki, evren hakkındaki her türlü bilgide varolan temel kavramları konu edinerek inceler. Nitekim Kant’ın uyguladığı mantıksal yöntem, gnoseolojiktir. Demek oluyor ki, bir anlamda bilgi teorisi bilgi eyleminde özne ile nesne arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Burada şu soru önem taşımaktadır: bilgimiz, nasıl ve ne ölçüde dışımızda var olana benzemektedir? Aynı doğrultuda çağdaş anlayış bu soruyu şu şekilde sormayı yeğlemektedir: Bilen Özneninbelli bir tabiatı bulunmaktadır; bilen, düşündüğü zaman bu taîbat kendisini bilgiye nasıl yansıtmaktadır? Bilgimizde bu tabiatın rolü nedir? Kısacası bilgi ve düşüncenin değeri nedir? Bu anlamda bilgi teorisi, bilginin tanımlanması, türlerinin ayrımı, kaynaklarının tesbiti, değer ve sınırının belirlenmesi incelemelerinin bütünüdür. Yani insan bilgisinin mahiyeti, genel olarak yöntemi, mekanizması ve kapsamı üzerinde bir incelemedir. Bu konuda önceleri şöyle bir ayrımın yapıldığı gözlemlenmektedir.
