Nazım Türleri
NAZIM TÜRLERİ Dîvan (klâsik Türk), Halk (tekke ve âşık) edebiyatlarının herbirinin kendilerine göre nazım şekilleri olduğu gibi, nazım türleri de vardır. Nazım türleri daha çok konu ile ilgilidir. Bunlar aşağıdaki sıraya göre, şunlardır: Tevhîd: Allahü teâlânın birliğini, yüceliğini anlatan manzumelere tevhîd denir. Genellikle kaside şeklinde yazılmışlardır. Bir de Allaha yalvaran şiirler görülür. Bunlar da münâcât adını alırlar.
Nat: Hazret-i Muhammedi övmek için yazılan şiirlerdir. Ekseriya kaside şeklinde yazılırlar. Ancak gazel şeklinde de natlar yazılmıştır. Medhiye: Dört halifeyi, din büyüklerini, pâdişahları ve devlet büyüklerini övmek için yazılan manzûmeler medhiye adını alırlar. Bunlar daha çok kaside şeklinde yazılırlar. Hicviye: Bunlar dîvan edebiyatında görülen yergi şiirleridir. Bir kimsenin kusurlarını ortaya koymak, onu yermek için yazılırlar. Bu bakımdan medhiye türünün zıddıdır. Genellikle kaside şeklinde yazılır, kıta şeklinde yazılanları da vardır. Mersiye: Ölen birinin özelliklerini, iyiliklerini anlatan şiirlerdir. Daha çok kaside şeklinde yazılır. Edebiyatımızda hazret-i Hüseyin için yazılanlar olduğu gibi, pâdişâhlar ve şehzâdeler için yazılanlar da vardır. Bâkînin Kânûnî mersiyesi bunların başında gelir. Kaside şeklinde yazıldığı gibi bendlerle de yazılmışlardır. Hezl, tehzil: Mizah, güldürmece tarzındaki manzûmelere bu ad verilir. Çeşitli nazım şekilleri ile yazılan bir türdür.
Fahriye: Övünmek için yazılan manzûmelerdir. Başlı başına olduğu gibi bir şiirin içinde de geçebilir. Kaside içinde şâirlerin övündüğü yâni kendilerini övdükleri kısımlar bunlardandır. Lügaz ve muammmâ: Lügaz bir çeşit manzum bilmecedir. Bu bilmece bir varlık değil de bir şahıs için olursa muammâ adını alır. Sâkinâme: Sâkiden, içki meclisinden, içki çeşitlerinden bahs eden büyük ve küçük eserlerdir. Genellikle mesnevi şeklinde yazılmışlardır. Meyden maksad eski edebiyatımızda ilâhî aşk, meclisten maksat da tekke olduğundan bunların tasavvufî olduğunu söylemek gerekir. Sûrnâme: Şehzâdelerin sünnet düğünleri ile hanım sultanların evlenme törenlerini anlatan eserlerdir.
