Roma İmparatorluğu'nun İkiye Bölünmesi
Bizans’ın öyküsünün doğal olarak Roma İmparatorluğu’yla başlaması gerekiyor. Daha önce belirtildiği gibi, Bizans adı altında farklı bir devlet hiçbir zaman olmamıştır. Bizans aslında Roma İmparatorluğu’nun kendisidir ama biçim değiştirmiş kendisidir. Bizans İmparatorluğu’nun başlangıcı genelde Roma İmparatorluğu’nun bölünmesiyle başlatıldığından, burada da aynı yaklaşım sürdürülecektir.
Antikçağdan ortaçağa geçiş sırasında görülen en önemli siyasi değişikliklerden biri Roma İmparatorluğu’nun idari açıdan bölünmesidir. Bu bölünmenin kendisi ortaçağa geçişi getirmemiştir. Ne de böyle bir geçişten ötürü Roma İmparatorluğu ikiye bölünmüştür. Ortaçağ bu bölünmeden çok sonra gelmiştir ama ortaçağda göreceğimiz siyasi harita büyük çapta bu bölünmenin ürünüdür.
Roma İmparatorluğu gerçekten de bölünmüştür ama bu bölünme iki farklı devletin ortaya çıkarılması için yapılmamıştır. Bu bölünme de temel amaç çok büyük boyutlara ulaşmış imparatorluğun idaresini kolaylaştırmak, onu düşmanlarına karşı çok daha etkili bir yapıya dönüştürmekti. Tek bir imparator imparatorluğun her yanına yetişemediğinden, sorumluluğu, iki imparator ve imparator yardımcısı biçiminde yayma yoluna gidilmiştir. Yani söz konusu değişiklik aslında bir idari manevradır, iki farklı devlet ortaya çıkmamıştır. Her şeye rağmen yaygın kanıya katılarak Roma İmparatorluğu’nun iki farklı devlete bölündüğünü savunacak olsak bile, her iki parça da kendisini Roma İmparatorluğu olarak görmüştür. Roma İmparatorluğu’nun sadece batıdaki parçasını Roma İmparatorluğu olarak görmek ve Roma İmparatorluğu’nun bu parçanı ortadan kalkmasıyla sona erdiğini ileri sürmek bu döneme ait bir yaklaşım olmayıp tamamen modern çağın icadıdır. Elbette iki parça arasında önemli farklılıklar olmuştur. Örneğin, batıda hâkim dil Latinceyken, doğuda Yunanca hâkim dil olmuştur.
