Destan dönemi türk edebiyatının özellikleri neler?



Sagot :

Tarihlerin açık seçik bilinmediği dönemlere ait manzum yapıtlara destan denir.
Destanlar milletlerin dini, toplumsal, doğal ve savaşla ilgili önemli olaylarını konu edinen manzum hikâyelerdir. 
Destanlar anonim ve sözlü edebiyat ürünleridir. 
Destanlardan toplumun yaşama biçimi ile ilgili bilgilere ulaşılabilir.
Destanların dili günlük konuşma diliyle hemen hemen aynıdır.
Destanlarda olaylar genellikle bir kahramanın etrafında gelişir.
Destanlar tarihle ilgilidir ama tarihi belge niteliği taşımaz.
Destanlarda olağanüstü kahramanlar ve olağanüstü olaylar görülür.
Destanlarda zaman bakımından uzun atlamalara rastlanır.
Manzum, mensur ya da manzum-mensur karışımı yazılabilirler.

Destan Döneminin Önemi

 

Destan; halk gözüyle görülen, halk ruhuyla duyulan ve halk hayalinde masallaştırılan tarihlerdir. Bu tanımdan, tarihi olayla­ra masalsı öğelerin girdiği destanın, halk ruhunda ve hayalin­de şekillenerek oluştuğu anlaşılmaktadır.

 

Bazı milletlerin millet hâline gelmesi tarihin çok eski çağlarında, bilinmeyen döneminde olmuştur. Bu döneme, destan dönemi denir. Dolayısıyla milletlerin tarihlerinin başlangıcını bulmak çok zordur.

 

Destanların ortaya çıktığı zaman kesin olarak bilinmediği için Türk milletinin İslam öncesi yaşamına ait asıl bilgi kaynağı des­tanlardır. Göktürklerin büyük bir yenilginin ardından Ergenekon adını verdikleri yere kaçmaları ve orada çoğaldıktan sonra demir dağı eritmeleri, Saka Türklerinin İskender'le savaşa gir­memek için geri çekilmeleri (Şu destanı), Oğuz Türklerinin Üçoklar ve Bozoklar olarak ikiye ayrılmaları (Oğuz Kağan destanı) gibi birçok bilgiyi destanlardan öğreniyoruz.

 

Destanlar, tarihleri bu şekilde eskilere uzanan milletlerin bilin­meyen ilk çağlarını bize birtakım mitolojik hikâyeler halinde an­lattığı için önemlidir. Bunlar gerçek olmasalar; hatta gerçeğe uymasalar bile, milletlerin kendi geçmişleri hakkında neler bilip neler düşündüklerini haber vermeleri bakımından önemlidir. Destanların, bir ulusun düşünce ve sanat hayatına kaynak olması bakımından da önemi vardır. Destanlar, anlatımlarındaki olağanüstü özellikler ayıklandığında ulusların tarihini aydın­latan en önemli kaynaklardandır. Yüzyıllar boyunca Türklerin duyuş, düşünüş, inanış ve hayallerini; güzel sanatlarını, aşk, ai­le, vatan, ulus ve devlet anlayışlarını Türk destanlarında göre­biliriz. Bu yüzden destan dönemi, ulusların edebiyatı, kültürü ve tarihi için önemlidir.