Sagot :
Erzincan Tercan İlçesinde bulunan Mama Hatun Türbesi, 1192’de ölen Saltuklu Prensesi Mama Hatun adına yaptırılmıştır. Mama Hatun Saltuklu Beyliğinin başına ll91’de geçen II.İzzeddin Saltuk’un kızıdır.
Türbenin kitabesinde yalnızca mimarının ismi okunmaktadır. Saltuklu Devleti’nin 1202 yılında yıkıldığı dikkate alınacak olursa bu türbe l192-1202 yılları arasında yaptırılmış olmalıdır. Türbenin mimarı Ahlatlı Ebu’n-Nema bin Mufaddal’dır.
Kümbetin yanında kervansaray ,hamam ve bir de mescit bulunmaktadır. Böylece kümbet adeta bir külliye konumundadır.
Mama Hatun Türbesi, dilimli gövdesi, onu kuşatan duvarları ile Anadolu’da benzerine rastlanmayan, mimari yapısı ve planı ile kendine özgün bir yapıdır. Bununla beraber bazı yönleriyle de Ahlat kümbetlerini andırmaktadır. Sarıya yakın kesme taştan iki ayrı bölüm halindeki türbe, son derece itinalı bir işçilikle yapılmıştır. Bölümlerden biri türbe diğeri de onu çevreleyen duvarlardır.
Türbenin ortasındaki ana bölümü yuvarlak bir kuşatma duvarı çevirmiştir. Çevre duvarı 2.50 m. kalınlığında, 13.50 m çapındadır.Yüksekliği 10.50 m.dir. Türbenin kuşatma duvarının içerisine sivri kemerli on üç derin niş açılmıştır. Bu nişler büyük olasılıkla daha başka lahitlerin buraya konulması için düzenlenmiştir. Bu duvarlardan daha da yüksek olan köşelerinde ince uzun sütunçelerin yer aldığı çevre duvarının batısındaki portalin solundaki küçük nişe bir çeşme yerleştirilmiş, sağına da merdivenin girişi yerleştirilmiştir. Giriş portali yuvarlak kemerli olup, yonca yaprağı biçiminde bir niş içerisine yerleştirilmiştir.Girişin üzeri mukarnas dolgular, geometrik motifler, dilimli rozetler ve düğüm motiflerine son derece ahenkli olarak burada yer verilmiştir.
Abidevi görünüşlü, kare kaide üzerindeki kümbet çevre duvarlarının ortasında iki katlı olarak yer almaktadır. Yuvarlak türbenin üst köşeleri pahlanarak sekizgene dönüştürülmüştür. Mama Hatun’un gömülü bulunduğu kare planlı mumyalık kısmına dört basamaklı bir merdivenle inilmektedir. Bu bölümün üzeri çapraz tonozla örtülmüştür. Burada ayrıca on bir mezar bulunmaktadır. Mumyalığın üzerindeki mekan 13.15 m. çapındadır. Üzeri tonoz örtülüdür. Üst kat mescide ayrılmış olup yedi basamakla buraya çıkılmaktadır. Türbenin içerisini aydınlatan mazgalların çevresi üzüm salkımları ve rozetlerle bezenmiştir.
Türbenin silindirik gövdesinin üzeri dilimli konik bir külah ile örtülüdür. Bu külah kümbetin gövdesi ile tam bir uyum içerisin
Erzincan'ın Tercan ilçesinde XII. yüzyılın sonları ile XIII. yüzyılın başlarında İnşa edilen külliye. Kümbet, kervansaray, hamam ve ca*miden oluşan külliye, Erzurum ve çevre*sinde hüküm süren Saltuklu Beyliği'nin başına 587'de (1191) geçen II. İzzeddin Saltuk'un kızı Mama Hatun tarafından Erzurum-Erzincan kervan yolu üzerinde Tercan'da (eski adı Mamahatun) yaptırıl*mıştır. Dilimli bir gövde ve külaha sahip Mama Hatun Kümbeti, onu kuşatan yu*varlak çevre duvarı ile birlikte Anadolu'da başka örneğine rastlanmayan bir plan şe*ması ve mimari Özelliğe sahiptir. Küm*betin üzerindeki kitabeden anlaşıldığına göre mimarı Ahlatlı Ebü'n-Nemâ b. Mu-faddal'dır. Bu âbidevî mezar yapısı birbi*rinden farklı iki kısımdan, kümbetten ve çevre duvarından meydana gelmiştir. Ba*tı tarafında, taçkapının bulunduğu yak*laşık 13,50 m. çapındaki çevre duvarının iç yönünde on üç sivri kemerli niş yer alır. Girişin solunda içinde çeşme bulunan ilk nişin içi mukarnaslı üç dilimli sivri kemere sahiptir ve kemerin her iki yanında üzüm salkımlarından oluşan bir süsleme vardır. Diğer nişlerin altı tanesinde yer alan san*dukaların da Mama Hatun'un yakınlarına ait olduğu sanılmaktadır. İç duvarların sade düzenine karşılık asıl süsleme batı*ya açılan taçkapıda toplanmıştır. Yapılan restorasyon sonucunda bozulan kısımlar işlemesiz taşlarla örülmüş ve süslemeli bölümlerden pek az bir kısmı günümüze ulaşabilmiştir. Bu kompozisyondan anla*şıldığına göre taçkapı nişinin yer aldığı dikdörtgen bölümü iki yandan iki ince uzun sivri kemerli niş sınırlandırır. Bu ke*merlerin iç ve dış yüze bakan kenarlarını sekizgenlerin birbirini kesmesiyle oluşan dörtlü düğüm motifleri süslemektedir. Bundan sonraki süslemesiz ilk bordürü izleyen ikinci bordürde, kırık hatlı dik*dörtgenlerin kesişmesiyle oluşan düzen*de orta bölümlerde birer yatık altıgen dü*ğümlenmiştir. Sivri kemerli kapının köşe-liklerindeki boş alanlara birer gülbezek yerleştirilmiştir. Kûfî yazıyla İhlâs sûresi*nin yer aldığı sivri kemer ikişer sütuna oturur. Sütunlardan birer tanesi, altı kö*şeli yıldız motiflerine ve altıgen şekillerden oluşan geometrik süslemeye sahip*tir. Bu sütunların mukarnaslı başlıkları*nın hemen üzerinde ve kemerin iki tara*fında birer daire içine yerleştirilmiş beş kollu yıldızlarda Allah, Muhammed, Ebû Bekir, Ömer, Osman ve Ali isimleri yazılı*dır. Bu düzenlemenin üstünde yer alan ve birbirine düğümlenen yuvarlak hatlı bak*lavalardan oluşan bir friz taçkapı nişinin içini dolaşmaktadır. Frizin üzerinde kapı*nın mukarnas kavsarası bütünüyle rûmî, palmet motifleri ve geometrik bezeme*lerle doldurulmuştur. Mukarnaslı kavsa-ranın alt kısmında çiçekli kûfî karakte*rinde diğer bir kitabe yer almaktadır. Bu kitabe hizasında taçkapının iki yan nişi üzerinde ve yine bitkisel bir zemine yer*leştirilmiş olan kitabelerde kümbetin mi*marının ismi geçmektedir.
Çevre duvarının merkezinde yer alan iki katlı kümbet, üst köşeleri pahlanarak sekizgene dönüştürülmüş kare kaide üzerinde dilimli gövdeye ve külaha sahip*tir. Mama Hatun'un sandukasının bulun*duğu, dört basamakla inilen, çapraz to*noz örtülü mumyalık kısmı kare planlıdır. Kümbetin silindirik gövdesi, aralarından ince kaval silmelerin geçtiği sekiz yarım yuvarlak dışbükey dilimlerden oluşmuş*tur. Yapının gövdesini üstten biri düz, diğeri dilimli şekilde işlenmiş iki silme sınırlar. Gövdenin üzerini örten külah yapının dilimlerini izler biçimde silmelerle hare-ketlendirilmiştir. Kümbetin basık kemerli kapısının dikdörtgen bordüründe palmet motiflerinden oluşan ince bir friz yer alır. Bu kapının üstündeki kitâbelik boş bıra*kılmıştır. Yapının iç kısmı da dış gövde gi*bi dilimli olarak düzenlenmiştir. Bu bö*lümlerin kaval silmeleri kubbe ortasında birleşerek kaburgalı bir görüntü oluştu*rur. Yapıyı aydınlatan mazgal pencerele*rin etrafında bazı süslemeler vardır. Pen*cerelerden kuzeydeki, çeşme nişinde ol*duğu gibi üzüm salkımları ile süslenmiş*tir. Diğer pencerelerde de tam ve yarım palmet motifleri yine palmet-rûmîlerle dolgulanmıştır. Aral gölünün doğusunda Tagiskent'te milâttan önce VI-IV. yüzyıl*lara tarihlenen eski Hun mezar anıtların*da Mama Hatun Kümbeti'nin plan özel*likleri görülmektedir.
Thank you for visiting our website wich cover about Tarih. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.