GAZLARIN ÖZELLİKLERİ Gaz Basıncı: Gazların bazı özellikleri herkesce bilinir. Gazlar bulundukları kabın şeklini alacak şekilde genişler, diger bir gaz içinde yayılır ve her oranda karışırlar. Klor, brom ve iyot gibi bazı gazlar renkli ise de, genelde gazlar gözle görülmezler. Bide bir gaz içinde görünen parçacıkların olmadıgı anlamına gelir. Hidrojen ve metan gazı gibi gazlar yanıcıdır. Diğer taraftan, helyum ve neon gibi gazlar kimyasal tepkimeye duyarsızdır. Gazların fiziksel davranışını dört özellik belirler: gaz miktarı, hacmi, sıcaklık ve basınç. Bunlardan üçü bilindiği taktirde, digeri genelde hesaplanabilir. Bunun için, daha sonra ayrıntılı olarak incelenecek olan ve hal denklemi denilen matematiksel bir ifade kullanılır. Miktar, hacin ve sıcaklık gibi özellikler şimdiye kadar belirli ölçüde incelendi. Burada basınç kavramının daha ayrıntılı olarak incelenmesi gerekmektedir. Basınç Kavramı: Bir balon havayla dolduruldugu zaman şişer. Ancak balonu şişirilmiş halde tutan nedir? Geçerli varsayım, sabit hızdaki gaz moleküllerinin birbirleri ve içinde bulundukları kabın çeperi ile çarpışmasıdır. Gaz molekülleri, bu çatpışma nedeniyle kabın iç duvarlarına bir kuvvet uygularlar. Bu kuvvet balonu genişletir. Bir gazın oluşturdugu toplam kuvveti ölçmek kolay değildir. Bu toplam kuvvet yerine gaz basıncını degerlendirmekyerinde olacaktır. Basınç, birim alana düşen kuvvettir. Başka bir diyişle basınç, bir yüzeye uygulanan kuvvetin, o yüzeyin alanına bölünmesiyle bulunan degerdir. Sl birim sisteminde kuvvet newton (N) ve alan metrekare (m2) dir. Birim yüzeydeki kuvvetin (basıncın) birimi ise N/ m2 dir ve pascal adını alır. Buna göre bir pascal N/ m2 lik bir basınçtır. Bazı Basınç Birimleri: atmosfer (atm) 1 atm=760 mmHg inç kareye düşen pound (lb/in2) =14,696 lb/in2 santimetre karedeki kilogram (kg/cm2) = 1,0333 kg/cm2 metrekare başina newton (N/m2) = 101,325 N/m2 paskal (Pa) = 101,325 Pa kilopaskal (kPa) = 101,325 kPa bar (bar) =1,01325 bar milibar (mb) = 1013,25 mb Barometre : Açık hava basıncını ölçen aletlerdir. Deniz seviyesinde 76 cm Hg sütununun yüksekliğine yada yaptığı basınca 1 atmosfer denir. h yüksekliği kullanılan sıvının cinsine ve atmosfer basıncına bağlıdır. Borunun çapına bağlı değildir. Civa yerine ( d=13,6 gr/cm3) su kullanılsaydı (d=1gr/cm3) okunacak değer, h1.d1=h2.d2 76.13,6 = 1.h2 den h2= 1033 cm yani 10,33 metre olurdu. Bu kadar yüksek bir değerle uğraşmak yerine civa ile daha küçük bir değerle hesap yapmak daha kolaydır. Suyun buharlaşma özelliği bulunduğundan borunun üzerindeki boşluğu doldurarak basıncın yanlış okunmasına sebep olabilir fakat civa metaldir ve kolay buharlaşmaz. Manometre : Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçen aletlerdir. İki çeşittir. 1- Açık uçlu Manometreler :Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına açıktır. a) Gazın basıncı atmosfer basıncından Büyükse : Civa açık kolda yükselir ve gazın basıncı atmosfer basıncıyla h yüksekliğinin toplamına eşittir. b) Gazın basıncı atmosfer basıncından küçükse :Civa gaza doğru yükselir. Gazın basıncı, Atmosfer basıncından h yüksekliği çıkarılarak bulunur. c) Gazın basıncı atmosfer basıncına eşitse civa seviyeleri eşit olur. 2-Kapalı uçlu Manometreler: Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına kapalıdır.
