Sagot :
Yeterlilik (fiil + ebil-)
Cümleye gücü yetme ve olasılık anlamı katar.Fiilin üzerine ebilmek getirilerek oluşturulur.
Okula geç kalırsam öğretmenim kızabilir. (o) Bu genç yaşımda ölebilirim (o) En güzel şiirlerimi söylemeden gidebilirim buralardan (o) Bir gece ansızın gelebilirim. (o) Sevinçten kapında bayılabilirim. Sınıfı geçebilirim (g.y)UYARI: Yeterlilik fiilinin olumsuzunda bil- fiili düşer. Fiilin üzerine –ama , -eme getirilerek yapılır.
Yapabilirim à yapamam. (yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu) yaparım à yapmam ( geniş zamanın olumsuzu) Görebilirsin à göremezsin (yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu) Atamam kendimi mavi denize dünya güzel. (atabilirim: yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu)UYARI 1: Bu türle yapılan birleşik fiilin isim kısmında bir ünlü düşmesi ya da bir ünsüz türemesi varsa birle- şik fiil bitişik yazılır.
Akşamı seyredeyim senin bakışlarında. Benliğime hakim olur bir deli rüzgar. Bir gün yeniden bana döneceğini hissediyorum. Ama dönsen de seni asla affetmeyeceğim. Sabreden derviş muradına ermiş.UYARI 2 : Et- , ol- yardımcı eylemleri tek başına bir anlam taşıyorsa ve önündeki isimle kaynaşmamışsa kendi görevinde kullanılmış demektir yani asıl fiildir.
Ben ettim sen etme. Köyümüzde şimdi kirazlar olmuştur. Elindeki gömlek ancak beş milyon lira eder. Boş zamanlarımda kütüphanede olurum. [değiştir] Tezlik (fiil + iver-)Cümleye tezlik çabukluk anlamı katar.
Uzanıp tutuver elimi ne olur geri dön. Akşamın derin kızıllığında kayboluverdim. Uzanıverse gövdem taşlara boydan boya. Polisler kaçan hırsızı yakalayıverdi. Annesini görünce yanına koşuverdi.NOT: Olumsuzluk eki –ma, -me asıl eylemden sonra gelirse önemsizlik, yardımcı fiil olan ver- den sonra gelirse olumsuz tezlik bildirir.
Sen de o filmi görmeyiver. (önemsizlik) Her şeye maydanoz oluverme. (olumsuz tezlik) [değiştir] Süreklilik (fiil + edur-, fiil + kal-, fiil + gel-)Cümleye devam etme, süreklilik anlamı katar.
Bu hikaye yıllardır süregelir. Televizyonun karşısında uyuyakalmışım. Gidedursun turnalar, gurbet ellere. Listede ismimi göremeyince listeye bakakaldım. [değiştir] Yaklaşma (fiil + eyaz-)Modern Türkçede kullanımı gitgide azalan bu yapı eylemin neredeyse gerçekleştiğini belirtir:
Kaldırımda yürürken düşeyazdım. (düşeyazmaktan düşeyazdım olmuş.) Onu birden karşımda görünce korkudan öleyazdım.İki fiilin birleşmesi yoluyla oluşur. Tamamı bitişik yazılır. Dört grupta incelenir:
Yeterlilik (fiil + ebil-) [değiştir]Cümleye gücü yetme ve olasılık anlamı katar.Fiilin üzerine ebilmek getirilerek oluşturulur.
Okula geç kalırsam öğretmenim kızabilir. (o) Bu genç yaşımda ölebilirim (o) En güzel şiirlerimi söylemeden gidebilirim buralardan (o) Bir gece ansızın gelebilirim. (o) Sevinçten kapında bayılabilirim. Sınıfı geçebilirim (g.y)UYARI: Yeterlilik fiilinin olumsuzunda bil- fiili düşer. Fiilin üzerine –ama , -eme getirilerek yapılır.
Yapabilirim à yapamam. (yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu) yaparım à yapmam ( geniş zamanın olumsuzu) Görebilirsin à göremezsin (yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu) Atamam kendimi mavi denize dünya güzel. (atabilirim: yeterlilik birleşik fiilinin olumsuzu)UYARI 1: Bu türle yapılan birleşik fiilin isim kısmında bir ünlü düşmesi ya da bir ünsüz türemesi varsa birle- şik fiil bitişik yazılır.
Akşamı seyredeyim senin bakışlarında. Benliğime hakim olur bir deli rüzgar. Bir gün yeniden bana döneceğini hissediyorum. Ama dönsen de seni asla affetmeyeceğim. Sabreden derviş muradına ermiş.UYARI 2 : Et- , ol- yardımcı eylemleri tek başına bir anlam taşıyorsa ve önündeki isimle kaynaşmamışsa kendi görevinde kullanılmış demektir yani asıl fiildir.
Ben ettim sen etme. Köyümüzde şimdi kirazlar olmuştur. Elindeki gömlek ancak beş milyon lira eder. Boş zamanlarımda kütüphanede olurum. Tezlik (fiil + iver-) [değiştir]Cümleye tezlik çabukluk anlamı katar.
Uzanıp tutuver elimi ne olur geri dön. Akşamın derin kızıllığında kayboluverdim. Uzanıverse gövdem taşlara boydan boya. Polisler kaçan hırsızı yakalayıverdi. Annesini görünce yanına koşuverdi.NOT: Olumsuzluk eki –ma, -me asıl eylemden sonra gelirse önemsizlik, yardımcı fiil olan ver- den sonra gelirse olumsuz tezlik bildirir.
Sen de o filmi görmeyiver. (önemsizlik) Her şeye maydanoz oluverme. (olumsuz tezlik) Süreklilik (fiil + edur-, fiil + kal-, fiil + gel-) [değiştir]Cümleye devam etme, süreklilik anlamı katar.
Bu hikaye yıllardır süregelir. Televizyonun karşısında uyuyakalmışım. Gidedursun turnalar, gurbet ellere. Listede ismimi göremeyince listeye bakakaldım. Yaklaşma (fiil + eyaz-) [değiştir]Modern Türkçede kullanımı gitgide azalan bu yapı eylemin neredeyse gerçekleştiğini belirtir:
Kaldırımda yürürken düşeyazdım. (düşeyazmaktan düşeyazdım olmuş.) Onu birden karşımda görünce korkudan öleyazdım. Yardımcı fiille yapılan birleşik fiiller [değiştir]Etmek, olmak, eylemek, kılmak, bilmek, durmak, gelmek, yazmak, buyurmak, bulmak ve yapmak yardımcı fiillerinin isim soylu sözcüklerden sonra kullanılması ile oluşturulmuş fiillerdir. Örnek:
mecbur olmak dua etmek doğum yapmak namaz kılmakTek başlarına kullanıldıklarında birleşik fiil sayılmazlar:
Bu elbise üzerime oldu. Kaç lira eder dersin? Anlamca kaynaşmış (deyimleşmiş) birleşik fiiller [değiştir]Sıklıkla birarada kullanılan bazı sözcüklerin zaman içerisinde kaynaşması, deyim haline gelmesi ile oluşmuş birleşik fiillerdir. Örnekler:
ayak diremek başına gelmek dudak bükmek boğaz boğaza gelmek baş ağrıtmak aklına yatmak kafa şişirmekThank you for visiting our website wich cover about Türkçe. We hope the information provided has been useful to you. Feel free to contact us if you have any questions or need further assistance. See you next time and dont miss to bookmark.