Fiil soylu kelimeler; fiil kökünden oluşturulmuş, cümlede bir iş veya oluş bildiren sözcükler. Türkçedeki fiil soylu sözcükler fiiller ve fiilimsilerdir. Fiilimsiler kendi içinde üçe ayrılır: İsim-fiil(mastar), Sıfat-fiil (ortaç), Zarf-fiil (ulaç).
Dün gece birkaç saat televizyon
izledim. (fiil)
Sana birşey sormak
istiyorum. (fiil)
Sana birşey
sormak istiyorum. (isim-fiil)
Şu masayı
kullanmamızın bir mahsuru var mı? (isim-fiil)
Bahçede
oynayan çocuklar benim sınıf arkadaşlarım. (sıfat-fiil)
Gelecek sene Dubai'ye gideceğim. (sıfat-fiil)
Gelecek sene Dubai'ye
gideceğim. (fiil)
Yarış köpekleri
uçarcasına koşuyorlardı. (zarf-fiil)
Yarış köpekleri uçarcasına
koşuyorlardı. (fiil)
Fiil cümlelerinin yüklemi her zaman bir fiildir:
Yarın kütüphaneye
gideceğim. (fiil cümlesi. "Gitmek" fiili ile oluşturulmuş yüklem.)
Bugün hava ne kadar güzel. (isim cümlesi. "Güzel" sözcüğü isim soylu.)
Fiil köklü isimler [değiştir]
Fiilimsilerin cümlede isim soylu sözcükler gibi (isim, sıfat, zarf vs. olarak) kullanımı bu sözcüklerin "geçici" bir özelliğidir. Eğer bu durum "kalıcı" hale gelirse, yani fiil soylu sözcük kalıcı olarak adlaşırsa fiil soyluluk özelliğini kaybeder. Bu durum sözcüğün sonuna -mek mastar eki getirilerek test edilebilir. Mastar eki getirildiğinde sözcüğün anlamı değişiyorsa bu sözcük artık fiil soylu değildir.
Örneğin yiyecek anlamındaki "dolma" sözcüğü dolmak fiilinden gelmesine rağmen -ma yapım eki ile bir isme dönüşmüştür ve cümlede fiil soylu bir kelime değildir:
Bu
dolmalar çok lezzetli olmuş (
isim. Dolmak fiili ile dolma aynı anlamda değildir.)
Bardağının tamamen
dolmasını istemiyorsan kahve makinesindeki şu düğmeye basmalısın. (isim-fiil.
fiil soylu zira sözcük "dolmak" anlamında kullanılmış.)
[gizle]
g
t
d
Türkçe dilbilgisi
Fonetik
Sesler
Ünlü • Ünsüz
Ses uyumları
Büyük ünlü uyumu • Küçük ünlü uyumu
Ses olayları
Ses türemesi • Ünlü düşmesi • Ünsüz düşmesi • Ünsüz benzeşmesi • Ünsüz sertleşmesi • Ünsüz yumuşaması • Ünlü daralması
Kök ve ekler
Yapım ekleri
İsimden isim yapan ekler • İsimden fiil yapan ekler • Fiilden fiil yapan ekler • Fiilden isim yapan ekler
Çekim ekleri
Haber (bildirme) kip ekleri • Dilek kip ekleri • Ek-fiiller • Hâl (durum) ekleri • Çoğul ekleri • Eşitlik eki • Vasıta eki • Bildirme eki • İlgi ekleri • İlgi zamiri • İyelik ekleri • Koşaç • Olumsuzluk eki •Şahıs ekleri • Soru eki
Sözcük bilgisi
Sözcük türleri
İsim soylu
İsim (ad) • Sıfat (önad) • Zarf (belirteç) • Zamir (adıl) • Bağlaç • Edat (ilgeç) • Ünlem
Fiil soylu
Fiil (eylem) • Fiilimsi (eylemsi) • İsim-fiil (mastar) • Sıfat-fiil (ortaç) • Zarf-fiil (ulaç)
Anlamına göre sözcükler
Temel • Yan • Gerçek • Mecaz • Deyim • Terim
Yapısına göre sözcükler
Basit • Türemiş • Birleşik
Tamlamalar
İsim tamlaması • Sıfat tamlaması
Cümle bilgisi
Cümlenin öğeleri
Özne • Yüklem • Nesne (Belirtili nesne • Belirtisiz nesne) • Dolaylı tümleç • Zarf tümleci
Anlamına göre cümleler
Olumlu • Olumsuz • Soru • Ünlem • Emir • Gereklilik • İstek • Dilek • Şart
Yapılarına göre cümleler
Basit • Birleşik • Bağlı • Sıralı
Kuruluşa göre cümleler
Kurallı (Düz) • Devrik • Eksiltili • Parantez
Yüklemin cinsine göre cümleler
İsim cümlesi • Fiil cümlesi
